بررسي آلودگي رودخانه گوهررود به باكتري‌هاي مقاوم به آنتي‌بيوتيك

فاضلاب‌هاي شهري و پساب‌هاي كشاورزي مهم‌ترين منبع آنتي‌بيوتيك‌ها و ريزجانداران مقاوم به آنها هستند و رودخانه‌ها به‌عنوان محل ورود اينها از مهم‌ترين مسيرهاي پخش اين آلودگي‌ها به‌شمار مي‌روند. هدف اين پژوهش بررسي تغييرات جمعيت باكتري‌هاي مقاوم به آنتي‌‌بيوتيك‌هاي مختلف در رودخانه گوهررود بود. از آب و رسوب كف رودخانه در سه نقطه در طول رودخانه با تمركز بر شهر رشت و در پاييز و زمستان 1395 و بهار و تابستان 1396 نمونه‌برداري شد. تعداد باكتري‌هاي هتروتروف و كليفرم در محيط كشت‌هاي نوترينت آگار و ائوزين متيلن‌بلو آگار داراي µg/mL 100 از آنتي‌بيوتيك‌هاي سفالكسين، جنتامايسين، داكسي‌سايكلين، سيپروفلوكساسين و تري‌متوپريم، به‌روش پليت كانت شمارش شدند. از ويژگي‌هاي شيميايي آب نيز pH و EC اندازه‌گيري شدند. داده‌هاي مربوط به تعداد باكتري‌ها با استفاده از نرم‌افزار SAS به روش اندازه‌هاي تكرار شده با آرايش فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي آناليز شدند. با عبور رودخانه از شهر، pH و EC آب افزايش يافت. ميانگين EC در فصل بهار و تابستان بيش از 2.5 برابر ميانگين آن در فصل پاييز و زمستان بود. تعداد باكتري‌هاي هتروتروف و كليفرم آب و رسوب با عبور رودخانه از شهر افزايش يافت. ميانگين تعداد هتروتروف‌ها و كليفرم‌هاي مقاوم به آنتي‌بيوتيك در آب به‌ترتيبLogCFU/mL3.74 و 2.79 و ميانگين تعداد هتروتروف‌ها و كليفرم‌هاي مقاوم به آنتي‌بيوتيك در رسوب به‌ترتيب LogCFU/g 5.74 و 5.37 بود. روند مقاومت باكتري‌هاي هتروتروف و كليفرم آب و رسوب در برابر آنتي‌بيوتيك‌ها به‌صورت سفالكسين جنتامايسين سيپروفلوكساسين داكسي سايكلين تري‌متوپريم بود. روند ميانگين تعداد كليفرم‌هاي آب و رسوب و تعداد باكتري‌هاي هتروتروف رسوب در فصول مختلف به‌صورت زمستان پاييز تابستان بهار بود. با توجه به يافته‌هاي اين پژوهش آب رودخانه گوهررود آلوده به باكتري‌هاي مقاوم به آنتي‌بيوتيك و به‌ويژه باكتري‌هاي مقاوم به سفالكسين بوده و اگر از آب رودخانه در آبزي‌پروري و آبياري كشت‌زارهاي پايين‌دست در كشاورزي استفاده شود، ممكن است باكتري‌هاي مقاوم به آنتي‌بيوتيك و ژن‌هاي مقاومت در آنها در اكوسيستم‌هاي ديگر پخش شده و وارد زنجيره غذايي انسان شوند.