تناظر انسان‌‌شناسي عمل‌‌گرا و انسان‌‌شناسي اخلاقي كانت و نقش آنها در تحقق عملي اخلاق وي

در نظر كانت، فلسفۀ اخلاق به مكمّلي نياز دارد تا بتوان از طريق آن انسان‌‌ها را براي عمل به اصول و قواعد اخلاق محض آماده كرد. وي اين مكمّل را «انسان‌‌شناسي اخلاقي» مي‌‌نامد و در تبيين آن به جاي بررسي اصول محض، ماهيت انسان را به صورت تجربي مطالعه مي‌كند. گرچه كانت اعتقاد دارد كه اخلاق محض بنيادين بوده و از‌اين‌‌رو مهم‌‌تر از اين بخش مكمل است، به همان اندازه تأكيد دارد براي اعمال دستاوردهاي اخلاق محض در انسان‌‌ها، لازم است به اين بخش نيز توجه كنيم. در اين مقاله كوشيده‌ايم به روش توصيفي تحليلي، مفهوم انسان‌‌شناسي اخلاقي كانت را در پرتو انسان‌‌شناسي عمل‌گراي او بررسي و نقش آن را در فلسفه اخلاق وي و تحقق امر اخلاقي مشخص كنيم. نتيجه اين شد كه از ديدگاه كانت انسان‌‌شناسي اخلاقي با توجه به رسالت انسان و با بررسي راهكارها و موانع تحقق اخلاق، زمينه را براي استفاده از اصول اخلاق محض در موقعيت‌‌هاي جزئي و انضمامي آماده مي‌‌سازد. البته براي تبيين انسان‌‌شناسي اخلاقي كانت لازم است نخست به بررسي انسان‌‌شناسي عمل‌‌گراي او بپردازيم. اخلاق كانت بر تجربه مبتني بوده و براي زندگي روزمره سودمند است و انسان‌‌شناسي اخلاقي او، مجموعه‌‌اي از شرايطي را براي بشر فراهم مي‌سازد كه به نحو راحت‌‌تري اصول اخلاق را در زندگي اين‌جهاني به‌كار گيرد.