جامعه‌شناسي خانواده با رويكرد سه‌وجهي

Islamic or Moslem Sociology: from individual and society point of view

در اين مقاله براساس رويكرد سه‌وجهي به جامعه‌شناسي اسلامي، به بيان جامعه‌شناسي خانواده مي‌پردازيم. در رويكرد سه‌وجهي با استعانت از انديشۀ هستي‌شناسانۀ شهيد مطهري دربارۀ رابطۀ فرد و جامعه و از ديدگاه فلسفۀ شدن و يا فلسفۀ چگونگي ارائه‌شده توسط مرحوم آيت‌الله سيدمنيرالدين حسيني الهاشمي به ارائۀ نظريه‌اي مبادرت ورزيديم. در اين نظريه گفته مي‌شود كه فرد و جمع و رابطه در تشكلات اجتماعي همه ذي‌اثر يا فاعل هستند؛ به‌عبارت ديگر، هر تشكل اجتماعي از تقوم اين سه با يكديگر شكل مي‌گيرد. در اين مقاله بر‌اساس رويكرد سه‌وجهي، دربارۀ جامعه‌شناسي خانواده به نظريه‌پردازي خواهيم پرداخت و الگويي براي توصيف، تبيين و تحليل خانواده به‌دست خواهيم داد. اجمالاً مي‌توان گفت كه در خانواده سه نوع فرد ايفاي نقش مي‌كنند: پدر، مادر و فرزند يا فرزندان. اين افراد در زمينۀ اجتماعي با سه زيرنظام سياست، فرهنگ و اقتصاد عمل مي‌كنند و نوع موضع‌گيري آن‌ها (رابطه) درمقابل اين زمينه ازطريق گرايش، بينش و دانش فرهنگي در اخلاق، اعتقاد و رفتارشان انعكاس مي‌يابد. در بررسي هريك از اين سه بخش به 27 عامل تشكيل‌دهنده در جامعه‌شناسي خانواده دست مي‌يابيم. براي مطالعۀ هر خانواده به‌صورت موردي مي‌بايد 27 عامل هر سه بخش را شناسايي كنيم. براي عملياتي‌شدن اين نظريه به‌عنوان نمونه به الگوي خانواده در دو فرهنگ دورۀ قاجار و دوران حاضر اشاراتي خواهيم داشت.

This article will look at sociology of family from three dimensional Islamic sociology point of view. In three dimensional out look, I had presented a sociological approach using ontological understanding of martyred Motahhari to the relationship between individual and society and "how" or "becoming" philosophy of late Ayt. Hoseini Al- Hashemi. In this approach it is assumed that there are three actors playing part in all social phenomena: individual, society and relations. In this paper we will present a sociological theory of family which enables us to describe, explain and analyze family as a social entity. There are three individuals playing part in a family: father, mother and child or children. They play their roles in a social context with three subsystems such as: politics, culture and economy. Their positions shape through their relations to cultural "tendency", "outlook" and "knowledge" which are mirrored in their "ethics", "believes" and "behaviors". In each of these three parts analysis, we will introduce 27 concepts in sociological interpretation of family. In a case study of a family we should follow 27 factors in each three above mentioned parts. To show the theory's practical validity we will point out to some characteristics of family in two cultures of Qajar and present time periods in Iran.