بررسي وجوه تشابه و تفاوت جنبش حروفيه و اخوان‌الصفا

عدالت‌باوري و ظلم‌ستيزي در ادوار مختلف ايران‌زمين باعث بروز بسياري از نحله‌هاي فكري و سياسي در اين كشور شده است؛ حروفيه و اخوان‌الصفا از جمله فرقه‌هايي هستند كه با رويكرد عدالت‌گستري در ايران ظهور كردند؛ و اگرچه با هم مفارقت زماني دارند، اما در هر دو حوزه نظر و عمل نسبت‌هاي در خور ‌توجهي دارند؛ در حوزه نظر، حروفيه نيز همانند اخوان‌الصفا بر سيادت كلمه و حرف تأكيد بسيار دارند و معتقدند فقط كلمه از اصالت و مانايي برخوردار است. به بيان كلي، حوزه عمل يا همان سياست عملي محل اصلي مناقشه اين دو با يكديگر است؛ اين در حالي است كه در عالم نظر تفاوت چنداني بين اين دو وجود ندارد؛ بر اين اساس، پرسش اصلي پژوهش حاضر اين است كه مباني نظري و عملي شريعت از ديدگاه اخوان‌الصفا و حروفيه چه شباهت‌ها و تفاوت‌هايي دارد؛ فرضيه پژوهش حاضر اين است كه اخوان‌الصفا و حروفيه اگرچه در حوزه مباني نظري شريعت اشتراك نظر دارند، اما در حوزه عملي شريعت، كه در پيوند با سياست است، با هم تفاوت دارند. اين پژوهش با هدف بررسي كليات فكري و عملي اخوان‌الصفا و حروفيه در حوزه‌هاي دين و سياست به روش توصيفي و تحليلي انجام شده است.