قرآن و اخبار الدوله العباسيه: پژوهشي در بينامتنيت

اخبار الدوله العباسيه اثري از مؤلفي ناشناس است كه سهم مهمي در تغيير نگاه محققان نسبت به انقلاب و بنياد هاي اصلي خلافت عباسي داشته است. بررسي سرشت بينامتني اين كتاب در نسبت و رابطه با قرآن ، به شناخت چگونگي ساخت يافتن اين اثر و ارزيابي اعتبار اطلاعات آن در پژوهش و نگارش تاريخ كمك مي كند. بينامتنيت را به حضور مؤثر يك متن در متني ديگر به شكل هاي مختلف تعريف كرده اند. در اين مقاله از منظر مطالعات بينامتني، حضور قرآن و استناد به آن در كتاب اخبار الدوله العباسيه در حوادث دو سده نخستين اسلامي بر اساس چهار شكل بررسي مي شود: 1. ادبي سازي يعني استفاده ادبي از آيات، 2. زمينه مندسازي يعني قرار دادن آيات در بافت تاريخي جديد و ارائه تفسيري متفاوت، 3. تاريخي سازي يعني  اشاره هاي متون تاريخي مربوط به دوره هاي بعدي تاريخ اسلام به حوادث قبل تر و فراهم آوردن قياس هايي بين روي داد ها و شخصيت هاي مورد توصيف با روي داد ها و شخصيت هاي پيشين و 4. قرآني سازي يعني مشروعيت بخشي به وسيله اصطلاحات قرآني. از منظر مطالعات بينامتني مي توان گفت كه بي ترديد، قرآن بر اخبار الدوله تأثيرات قابل ملاحظه اي داشته و استناد به آن در اين كتاب به دلايل و اهداف گوناگوني صورت گرفته است، اهدافي چون بهبود سبك نگارشي متن، پديد آوردن فضايي ديني، اعتباربخشي به يك خبر يا استدلال و حتي مشروعيت بخشي به حكومت عباسي. هم چنين اين تأثير قرآن بر اخبار الدوله العباسيه بيانگر استفاده ماهرانه نويسنده از قرآن و دانش جامع او نسبت به آن است كه نشان مي دهد واژه ها، اصطلاحات و آيات قرآني در ذهن او دروني شده بوده است.