جريانهاي متمهديانه در هند و ايران: مورد مطالعه، مهدويه و نوربخشيه

هم زمان با اوج گيري كنش هاي جريان هاي متمهديانه ايراني هم چون نوربخشيه در عصر تيموري، حركت هايي مشابه از اواخر سده نهم هجري در شبه قاره هند آغاز شد كه هدف اصلي رهبران آن ها مانند سيدمحمد جونپوري، مؤسس جريان مهدويه كه به اهل سنت نزديك بودند، جريان سازي اجتماعي حول محور ادعاهاي مهدويت شان بود. سؤال پژوهش حاضر اين است كه تشابهات و تفاوت هاي احتمالي دو جريان مهدويه و نوربخشيه كدام اند؟ در اين مقاله مهم ترين تشابهات و تفاوت هاي دو جريان از منظر باورها، روش هاي تعامل اجتماعي و كنش هاي سياسي و نظامي مقايسه مي شوند. در اين پژوهش نشان داده شده است كه رهبران مهدويه و نوربخشيه در مواردي مانند تلاش براي جلب حمايت بزرگان صوفيه، تحريف برخي اصول طريقت هاي صوفيانه شان و تشكيل گروه هاي مسلح به هم شباهت دارند. در عين حال، تلاش رهبران مهدويه براي جلوگيري از علم آموزي و ارتباط مريدان با غيرمهدويان و اعتقاد نوربخشيه به تقدم شريعت بر طريقت و به نوعي تناسخ، مهم ترين تفاوت هاي دو جريان است.