مقايسه اثربخشي مدل درمان پاسخ‌محور و مدل درمان و آموزش كودكان با اختلال اوتيسم وناتواني‌هاي مرتبط با آن با تأكيد بر يكپارچگي حسي بر كنش‌هاي اجرايي دانش‌آموزان با اختلال طيف اوتيسم

زمينه و هدف: اختلال طيف اوتيسم، نوعي اختلال عصبي تحولي است كه جنبه هاي مختلف تحول كودك را تحت تأثير منفي قرار مي دهد. نارسايي در كنش هاي اجرايي يكي از نشانه هاي كودكان با اختلال طيف اوتيسم است. هدف اين مطالعه مقايسه اثربخشي مدل درمان پاسخ محور و مدل درمان و آموزش كودكان مبتلا به اوتيسم و ناتواني هاي مرتبط با آن بر كنش هاي اجرايي دانش آموزان با اختلال طيف اوتيسم است. روش: پژوهش حاضر از نوع نيمه آزمايشي با طرح پيش آزمون پس آزمون با دو گروه آزمايش و يك گروه گواه و مرحله پيگيري انجام شد. ۳۶ دانش آموز با ميزان شدت اختلال اوتيسم متوسط به بالا (۲۱ پسر و ۱۵ دختر) با دامنه سني ۸ تا ۱۲ سال پس از غربالگري با روش نمونه گيري هدفمند انتخاب شدند و به منظور تعديل حواس ۱۶ جلسه تمرينات مربوط به يكپارچگي حسي را دريافت كردند. سپس به صورت تصادفي در ۱ گروه گواه (۷ پسر و ۵ دختر) و دو گروه آزمايش شامل مدل درمان پاسخ محور (۸ پسر و ۴ دختر) و مدل درماني و آموزشي (۶ پسر و ۶ دختر) جايدهي شدند. آزمودني هاي گروه آزمايش به مدت ۲۰ جلسه ۴۵ دقيقه اي، تحت مداخله قرار گرفتند. ابزارهاي مورد استفاده در اين پژوهش شامل پرسشنامه رتبه بندي رفتاري كنش هاي اجرايي (جيويا، ۲۰۰۰) و پرسشنامه سنجش دامنه اوتيسم (اهلر و گيلبرك، ۱۹۹۳) بودند. از آزمون تحليل واريانس با تكرار سنجش براي تحليل نتايج استفاده شده است. يافته ها: نتايج نشان داد كه مدل درمان پاسخ محور بر مؤلفه هاي بازداري، تغيير توجه، مهار هيجان، و آغازگري؛ و مدل درماني و آموزشي بر مؤلفه هاي سازمان دهي مواد، حافظه كاري، نظارت، و برنامه ريزي، اثربخشي بيشتري دارند. همچنين نتايج در مرحله پيگيري بعد از دو ماه، پايدار مانده است. نتيجه گيري: بر اساس نتايج پژوهش حاضر مي توان نتيجه گرفت كه مدل درمان پاسخ محور باعث تعامل بهتر فرد با محيط و افزايش حرمت خود مي شود و مدل درماني و آموزشي، تصويرسازي و ارتباط بيشتر دانش آموز با محيط فيزيكي و همچنين تعديل حواس را فراهم مي كند.