پديد آورندگان :
شريفي عاشورآبادي، ابراهيم مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور - سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، تهران، ايران , جم‌زاد، زيبا مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور - سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، تهران، ايران , لباسچي، محمدحسين مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور - سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، تهران، ايران , اكبري‌نيا، احمد مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان قزوين - سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، قزوين، ايران , صفايي، ليلي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان اصفهان - سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، اصفهان، ايران , لارتي، مژگان مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان آذربايجان غربي - سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، اروميه، ايران , حبيبي، رضا مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان تهران - سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، تهران، ايران , گريواني، گل‌محمد مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان خراسان شمالي - سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، بجنورد، ايران , صفري، صفر مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان خراسان شمالي - سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، بجنورد، ايران , صمدي اصل، ودود مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور - سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، تهران، ايران , مكي‌زاده تفتي، مريم مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور - سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي، تهران، ايران
كليدواژه :
گياهان دارويي , درجه روز رشد , تجمع حرارتي , پيش‌بيني
چكيده فارسي :
با توجه به متغيير بودن شرايط آب و هوايي در يك منطقه، پيش‌بيني مراحل فنولوژيك رشد بر اساس تقويم زماني از دقت كافي برخوردار نيست. استفاده از شاخص حرارتي مي‌تواند برآورد دقيق‌تري از مراحل فنولوژيك رشد يك گياه را ارائه دهد. به منظور بررسي مراحل فنولوژيك رشد تعدادي از گونه‌هاي جنس آويشن (Thymus) تحقيقي در رويشگاه‌هاي طبيعي استان‌هاي آذربايجان غربي، اصفهان، البرز، خراسان شمالي و قزوين اجراء شد. ابتدا با توجه به منابع موجود، رويشگاه‌هاي هر كدام از گونه‌هاي مورد مطالعه تعيين گرديد سپس با استفاده از اطلاعات نزديكترين ايستگاه هواشناسي وضعيت اقليم هر رويشگاه مشخص شد. پس از مراجعه به رويشگاه و تعيين سايت‌هاي مورد بررسي، ارتفاع از سطح دريا، درصد و جهت شيب و ساير ويژگي‌هاي منطقه مشخص گرديد. در هر سايت، با روش سيستماتيك تصادفي و با استفاده از پلات‌هاي 25 متر مربعي نسبت به يادداشت برداري تعدادي از ويژگي‌هاي گياه و خاك اقدام شد. براي هر كدام از گونه‌هاي آويشن در هر رويشگاه، آماربرداري‌هاي فنولوژيك در فواصل معين و بر اساس تقويم‌زماني و شاخص حرارتي (بر حسب درجه روز رشد) صورت گرفت. طبق نتايج بدست آمده، گونه Th. pubescens در منطقه حاجي‌بيك از استان آذربايجان‌غربي و منطقه دهدر طالقان از استان البرز، به ترتيب دريافت حراتي معادل 770 و 775 درجه روز رشد به مرحله گلدهي و با دريافت حرارتي برابر با 1923 و 1810 درجه روز رشد به مرحله بذردهي رسيدند. گونه Th. kotschyanus، در منطقه قوشچي از استان آذربايجان غربي، دهدر طالقان از استان البرز و قسطينلار از استان قزوين به ترتيب با دريافت حرارتي معادل 5/770، 762 و 750 درجه روز رشد به مرحله گلدهي وارد شد سپس تا رسيدن به مرحله بذردهي به ترتيب 1680، 1541 و 1512 درجه روز رشد دريافت نمود. گونه Th. daenensis، در منطقه اسكندري استان اصفهان و منطقه آبگرم استان قزوين به ترتيب با دريافت حرارتي برابر با 622 و 629 درجه روز رشد به مرحله گلدهي رسيد و با دريافت حرارتي معادل 1404 و 1465 درجه روز رشد وارد مرحله بذردهي شد. گونه Th. carmanicus در منطقه خوانسار از استان اصفهان، با دريافت حرارتي معادل 848 درجه روز به مرحله گلدهي و با دريافت حرارتي معادل 1354 درجه روز رشد به مرحله بذردهي رسيد. گونه Th. transcaspicus در منطقه اسدلي از استان خراسان شمالي، با دريافت حرارتي معادل 772 درجه روز وارد مرحله گلدهي و با دريافت حرارت 1172 درجه روز رشد وارد مرحله بذردهي شد. با استفاده از شاخص حرارتي مي‌توان بر اساس مدل‌هاي پيش‌بيني و تصميم‌گيري، زمان دقيق جمع آوري اندام مورد نظر مانند گل و بذر از رويشگاه را برآورد نمود و حتي در سيستم‌هاي زراعي تحت كنترل و با استفاده از حرارت روزانه و شبانه، زمان رسيدن به هر يك از مراحل فنولوژيك رشد را با دقت بالايي تعيين كرد.
