اثر بلندمدت تحريم‌ بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران بر سلامت: رويكرد خود رگرسيوني با وقفه هاي توزيعي

مقدمه: بانك مركزي ايران در سال 1391 با تحريم روبرو شد. تحريم بانك مركزي، شامل خريدوفروش ملزومات و تجهيزات درماني نمي شود. اين مقاله از جنبه تجربي، تأثيرگذار بودن تحريم بانك مركزي را در بلندمدت بر سلامت افراد در ايران بررسي كرده است.روش ها: : مطالعه حاضر از نوع كاربردي با روش توصيفيتحليلي به صورت طولي با استفاده از مدل خود رگرسيوني با وقفه‌هاي توزيعي در سال‌هاي بين 1359 تا 1396 انجام شد. جامعه پژوهش داده‌هاي سالانه كل كشور بود. متغير وابسته، مرگ‌ومير سالانه كشور و متغير مستقل متغير مجازي تحريم بانك مركزي است. ساير متغيرهاي كنترلي شامل رشد وابستگي سني، مخارج دولت، واردات، واكسيناسيون سه‌گانه كودكان 12 تا 23 ماهه، صادرات و ازدحام جمعيت، در مدل وارد شده‌اند. تحليل داده ها با نرم افزار Eviews (نسخه 10) انجام شد. يافته ها: يافته‌ها حاكي از آن است كه در بلندمدت تحريم بانك مركزي، رشد وابستگي سني، مخارج دولت و واردات، به‌صورت معني‌دار باعث افزايش مرگ‌ومير مي‌شوند. واكسيناسيون نيز باعث كاهش مرگ‌ومير شده است. متغيرهاي صادرات و ازدحام جمعيت، تأثير معني‌داري بر مرگ‌ومير و سلامت نداشته‌اند.نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج به‌دست‌آمده از اين پژوهش، بهترين استراتژي هاي پيشنهادي براي كاهش مرگ ومير (افزايش سلامت) در بلندمدت شامل حذف تحريم و يا كاهش اثرات آن، اتخاذ سياست‌هاي اجتماعي و جمعيتي مناسب در راستاي كاهش وابستگي سني، استفاده كارآمد از منابع مالي كشور در بودجه عمومي دولت و واردات، انتخاب سياست هاي مناسب سلامت عمومي مانند واكسيناسيون است.