مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - دانش سنتي مرتبط با جنگل (بخش سوم: روش‌هاي بررسي)

چكيده فارسي :

همان‌طور كه در بخش هاي اول و دوم تشريح شد، دانش هاي سنتي مرتبط با جنگل (TFRK) داراي جايگاه ويژهاي نسبت به سيستمهاي دانش علمي جنگل‌داري هستند. يكي از موضوعات اصلي در سيستم هاي دانش، روش تحقيق و گردآوري داده ها است. به همين منظور در اين نوشتار سعي خواهد شد مجموعه روشهاي بررسي و گردآوري داده ها در TFRK معرفي و نقاط قوت و ضعف آن‌ها بررسي شود. 1- مشاهده مشاركتي (Participant observation) مشاهده (Observation) از روش هاي قديمي اطلاعات در مسائل اجتماعي است. مشاهده، روشي از جمعآوري اطلاعات است كه ديدن را بهعنوان ابزار اصلي مورد استفاده قرار ميدهد. مشاهده ها، در يك تقسيم بندي كلي به دو دسته مشاهده مشاركتي و مشاهده بدون مشاركت مشاهده كننده (Non-Participant observation) تقسيم بندي ميشوند (سنجابي، 1390). مشاهده هاي بدون مشاركت شركت كننده يعني مشاهده هايي كه تنها مشاهده انجام شده و پژوهشگر از بيرون به سيستم نگاه ميكند. به عنوان نمونه، حضور در جنگل و مشاهده فعاليتها ميتواند چنين مشاهدهاي باشد. مشاهده مشاركتي يك تعامل بدون ساختار (Unstructured interactive) براي مطالعه مردم محلي و فعاليت هاي آن‌ها است. منظور از تعامل بدون ساختار، نبود نظام و قاعده تدوين شده بين پژوهشگر و جامعه محلي در اين روش است. پژوهشگر تلاش ميكند پيرو فعاليت هاي يك يا چند نفر از جامعه محلي، همراه آن‌ها باشد و سعي ميكند قسمتي از كارها را با هدف كمك به آن‌ها انجام دهد. به عنوان مثال، گله را همراه چوپانان به زمينهاي قابل چرا هدايت ميكند يا در برداشت محصول هاي غيرچوبي با آن‌ها مشاركت ميكند. نكته قابل توجه اين است كه اگرچه اين روش بدون ساختار است، اما پژوهشگر برخي كنترلها را در روش تحقيق انجام ميدهد. به عنوان نمونه، تلاش ميكند پرسش‌هايي را كه پيش از پژوهش براي منطقه و فعاليتهاي مردم تهيه كرده، در خلال پژوهش از مردم بپرسد يا در حين انجام عمليات و در پايان هر روز كاري، تناوب عملياتهاي مختلف را بررسي و ابهامات خود را در روزهاي بعد از مردم بپرسد...