كليدواژه :
شمال ايران مركزي , عصر مفرغ , سازگاري , عصر آهن , رويدادهاي اقليمي , نظام معيشتي
چكيده فارسي :
روند رو به پيشرفت جوامع يكجانشين-كشاورز منطقة فرهنگي شمال ايران مركزي در اواخر هزارة چهارم ق.م به طور ناگهاني دچار ركود و ايستايي شد و جمعيت به طور قابل ملاحظه‌اي كاهش يافت. اين افول فرهنگي تا پايان عصر مفرغ وجود داشت و در اواسط هزارة دوم ق.م، محوطه‌هاي گورستاني عصر آهن، عمدتاً بدون وجود شواهد استقرار دائم و فعاليت‌هاي كشاورزي، با يك فرهنگ متفاوت ظاهر شدند. با توجه به فرهنگ مادي اين جوامع، به نظر مي‌رسد، اين گورستان‌ها متعلق به جوامع كوچرو-گله‌دار/ شكارگر بوده‌اند. اعتقاد برخي بر اين است كه اين اقوام، احتمالاً به دليل تغييرات اقليمي و زيست‌محيطي، از عرض‌هاي شمالي‌تر به فلات ايران مهاجرت كرده بودند. اما، همچنين، محتمل است كه در جريان رويدادهاي اقليمي 2/5، 2/4 و 2/3 هزارسال‌پيش كه با مخاطرات آب‌وهوايي همراه بوده‌اند، اغلب جوامع بومي شمال ايران مركزي نيز كه دچار قحطي، بيماري، خشونت، مهاجرت و مرگ‌ومير شده بودند، با استراتژي‌هاي تاب‌آوري و سازگاري همچون تغيير نظام معيشتي از يكجانشيني-كشاورزي به كوچروي-گله‌داري/شكارگري، سعي كرده‌اند تا در برابر شرايط نامطلوب اين دوره مقاومت كنند. در اين پژوهش سعي شده است، با بهره‌گيري از اطلاعات ديرين‌اقليم و ديرين‌محيط، علّت افول فرهنگي طولاني‌مدت در شمال ايران مركزي مورد بررسي قرار گيرد. نتايج نشان مي‌دهند كه تغييرات اقليمي ناگهاني اين دوره، نقش مستقيمي در دگرگوني‌هاي فرهنگي و تحولات عمدة اجتماعي، اقتصادي و سياسي داشته‌اند.
چكيده لاتين :
The evolving trend of rural and agricultural societies in North Central Iran in the late fourth millennium BC stopped suddenly and population declined dramatically. This cultural decline continued until the end of the Bronze Age, and by the mid-second millennium BC, the Iron Age cemeteries appeared largely without the settlement and agricultural activity, with a different culture. Given the material culture of these societies, the cemeteries appear to have belonged to pastoral-nomads. These tribes are believed to have migrated from the northern latitudes to the Iranian plateau, probably due to climate and environmental change. However, it also appears, due to extreme weather events related to the 5.2, 4.2 and 3.2 ka BP climatic events, such as severe droughts and torrential rains, native societies of North Central Iran affected by famine, diseases, violence, migration and mortality, using strategies of resilience and adaptation, such as the overall change of subsistence system from sedentary-farming to nomadic-pastoral/hunting, were trying to resist the adverse conditions. Here, it has been attempted to study the long-term cultural decline in North Central Iran, using the paleo-climate and paleo-environment conditions of the region. The results show that the abrupt climate change played a direct and important role in cultural changes and social, economic, political evolution
