نماد شناسي نقش پرنده در قالي هاي ايران و هند

Symbology of Bird Motifs in Persian and Indian Carpets

نقوش به كار رفته درقالي هاي ايران و هند، سرشار از مفاهيم و معاني نماديني است كه در بستر زمان، از اساطير، فرهنگ ها و اعتقادات مردمان دو كشور نشات گرفته است. پرنده چه به صورت نقش مايه عام و چه به شكل خاص، در بسياري از فرش ها حضور دارد و نمادي از رهايي و آزادي است كه انعكاس آن در طرح فرش كه اغلب گلزار و بوستاني زيبا را در مقابل ديده مخاطب مي نشاند، آيتي الهي و تمثيلي از بهشت است. با نگاهي گذرا به آثار تاريخي، ادبي و هنري درمي يابيم كه مفهوم نقش پرنده در زندگي فكري و اجتماعي بشر از نقش و جايگاه مهمي برخوردار بوده است. از آن جا كه نقش ها و نگارهاي گذشته پيوندي عميق با اعتقادات اساطيري و نمادهاي باستاني بسيار دور دارند. مسئله اين پژوهش چيستي مفاهيم نمادين در فرش هاي ايران وهند است و هدف آن، آگاهي از مفاهيم نمادين پرنده و چگونگي حضور اين نقش مايه در فرش هاي دو كشور است. اين كه نقوش پرنده موجود در فرش هاي ايران و هند چگونه اند و مفهوم نمادين آن ها چيست؟ سوالاتي است كه در پژوهش حاضر به آن پاسخ گفته مي شود. اين پژوهش به روش كتابخانه اي انجام شده و نتيجه آن به صورت توصيفي و تحليلي ارائه شده است. يافته هاي اين مقاله نشان مي دهد كه نقوش پرنده اي كه در فرش هاي اين دو كشور آورده شده برآمده از اساطير، اعتقادات و مفاهيم گسترده اي است كه كمابيش در هر دو كشور به صورت مشترك با اندك تغييراتي رسم شده است و مبين هنر و فرهنگ آن هاست.

The motifs used in Persian and Indian carpets are replete with concepts and symbolic meanings deeply rooted in myths, cultures and beliefs of both countries. One of these motifs is the bird motif, the symbol of freedom and salvation, which can be seen as common or specific motifs in many Persian or Indian carpets. Bird motifs have been often shown in the middle of green meadows or beautiful gardens alluding to divinity and promised paradise. As mentioned, since old motifs are strongly interwoven with mythical motifs as well as ancient symbols, the research problem of the present study is to examine the nature of such symbols applied in Persian and Indian carpets. In fact, the study aimed to reveal the symbolic meanings latent in such old motifs. In this connection, in an article entitled Naturalism and Aesthetics in Persian Carpets, Chitsazian (2006) addressed the influence of naturalism on Persian carpets. Similarly, in another article entitled Interpretation of Fish Motifs in Safavid Carpets, Sabbaghpour and Shayestehfar (2009) tried to decipher the symbolic meanings of fish motifs used in Safavid carpets with the help of verses in Rumi’s Masnavi.