بازخواني آثار نقاشان سقاخانه از منظر آشنازدايي شكلوفسكي (منتخب آثار اويسي، قندريز و تبريزي)

Re-reading the artworks of Saqakhaneh painters from Shklovsky’s defamiliarization perspective (selected artworks of Oveysi, Qandriz and Tabrizi)

بيان مسئله سقاخانه از مهم ترين جنبش هاي هنري دهه 40 ه.ش، در ايران است كه با رويكردي سنت گرا و در عين حال نوجويانه، متناسب با زمانه شكل گرفت. هنرمندان منتسب به اين جنبش ضمن ارج نهادن به عناصر تصويري كهن، آثاري پديد آوردند كه ضمن وابستگي به گذشته، اما متفاوت از آن باشد. آنچه كه نظر اين گروه را تا حدي به ديدگاه آشنازدايي شكلوفسكي نزديك مي كند، ارجح دانستن گذشته است، شكلوفسكي معتقدست زندگي روزمره برپايه عادت است و همين عادت هاست كه باعث مي شود اطرافمان را نبينيم. ضرورت تغيير نگرش نيز ازهمين جا احساس مي شود كه يكي از راهكارهاي آن، آشنايي زداييست. با توجه به آنچه گفته شد، مسئله اين است كه نظريه آشنازدايي شكلوفسكي تا چه حد قابليت شرح و بسط در آثار نقاشان سقاخانه است و تاثير هنرمندان اين جنبش بر نقاشي ايران چگونه تداوم يافت؟ هدف هدف اين پژوهش بررسي تفكر و آراء شكلوفسكي و تطبيق آن با رويكرد هنرمندان سقاخانه است. روش پژوهش جهت دستيابي به نتيجه مطلوب از روش تاريخي-همبستگي استفاده شده است. جمع آوري اطلاعات اين پژوهش از طريق خوانش تصوير و مشاهده آثار موجود در كتابخانه ها و پايگاه هاي اطلاعاتي بوده است. يافته ها در اين پژوهش مشخص شد آثار جنبش هنري سقاخانه را مي توان درچارچوب نظريه آشنازدايي شكلوفسكي دانست. مكتب سقاخانه گرچه با پايان كار هنرمندان گروه متوقف شد، ليكن تجربه آنان تاثير ماندگاري بر نقاشي معاصر ايران گذاشت و در دهه هاي بعدي اين تفكر به شيوه هاي مختلف دنبال شد.

Problem definition Saqakhaneh is one of the most significant artistic movements of the fortieth decade in Iran, which was formed with a traditionalist as well as modernist approach, proportionate to the time. The artists attributed to this movement, while respecting the ancient visual elements, created artworks that are dependent on the past, but at the same time different from it. What brings this group’s viewpoint somewhat closer to Shklovsky’s view of defamiliarization is the preference for the past. Shklovsky believes that everyday life is based upon the habit, and these habits make us be disrespectful of our surroundings. The need to change attitudes is also felt from this point, one of the approaches of which is defamiliarization. According to the mentioned points, the question is to what extent is Shklovsky’s theory of familiarization capable of being illustrated and expressed in the works of Saqakhaneh painters, and how did the influence of the artists of this movement on Iranian painting continue? Objective The present study aims to examine the thinking and ideas of Shklovsky and its adaptation to the approach of Saqakhaneh artists. Research method The historical-correlation method has been employed to achieve the desired results. The present data collection has been conducted by reading the image and viewing the works existing in the libraries and databases. Resulte In this research, it was found that the artworks associated with the Saqakhaneh artistic movement can be considered within the framework of Shklovsky’s theory of defamiliarization. Although the Saqakhaneh school ceased with the end of this group’s working, then artist’s experiences had a lasting effect on the contemporary Iranian painting, and this thinking was pursued in various ways in the following decades