«بنيادگرايي» اسلامي و بديل‌هاي مفهومي آن

گاه برخي مفاهيم از فرط استفاده در حوزه‌هاي مختلف، كشسان شده و قدرت توضيح دهندگي خود را از دست مي‌دهند و به جاي توضيح واقعيت، خود به حجاب واقعيت تبديل مي شوند. درباره مفهوم بنيادگرايي چه مي توان گفت؟ آيا اين مفهوم، توضيح دهنده آن چه كه بنيادگرايي خوانده مي شود، است يا بايد از مفاهيم جايگزين استفاده نمود؟ آيا مفهوم بنيادگرايي را خارج از خاستگاه آن كه آمريكاي پروتستانِ قرن بيستم است مي توان به كار برد؟ در پاسخ به اين سوالات، دو گروه موافق (قائلان به كفايت مفهوم بنيادگرايي) و مخالف (قائلان به عدم كفايت) وجود دارند. لارنس، ريزبروت، آلتمير، سامرز، شوارتز و ليندلي جزء دسته اول و از معتقدان به تعريف بنيادگرايي بر اساس تشابهات در اديان و فرهنگ هاي مختلف هستند. در مقابل، قائلان به عدم كفايت مانند روتون، هانتر، سعيد، بروينسن و فريدمن منتقد استفاده از بنيادگرايي در ساير فرهنگ ها و اديان بوده و به دنبال جعل معادل براي اين مفهوم هستند. يكي از اين فرهنگ‌ها و اديان، جهان اسلام و دين اسلام است. كاربرد اصطلاح بنيادگرايي در زمينه اسلامي چگونه ارزيابي مي شود؟ و چه معادل هايي را براي بنيادگرايي در جهان اسلام مي توان پيشنهاد داد؟ جهت پاسخ به اين سوال با 18 متخصص ، مصاحبه به عمل آمده و از خلال تحليل محتواي اين مصاحبه ها مفاهيم نص گرايي، افراط گرايي، اصول گرايي، اسلاميسم، راديكاليسم و جزم گرايي به عنوان معادل هاي بنيادگرايي اسلامي به دست آمده كه پس از نقد و بررسي آن ها سه مفهوم «سلفي جهادي»، «نص گرايي جهادي» و «نص گرايي تكفيري» به عنوان معادل هاي كم و بيش نزديك به بنيادگرايي اسلامي، پيشنهاد گرديده اند.