بررسي شرايط بهينه استخراج ساپونين به روش استخراج سيال فوق بحراني دي اكسيد كربن با كمك حلال

تركيبات ساپونين به عنوان عوامل ضدسرطان، ضد قارچ، ضد التهابي و ضد ويروس شناخته مي شوند. همچنين، به عنوان عامل كف زا در بعضي از صنايع غذايي استفاده مي شوند. تاكنون مطالعات اندكي پيرامون استخراج اين ماده صورت گرفته است. هدف اصلي اين تحقيق، بررسي و مقايسه بازده استخراج ساپونين به روش رايج با استفاده از حلال و روش سيال فوق بحراني مي باشد. در روش استخراج با حلال اثر سه متغير مقدار ماده جامد، درصد حلال اتانول و مدت زمان استخراج بر عملكرد فرايند مورد مطالعه قرار گرفتند. بازده استخراج و غلظت ساپونين به عنوان معيارهاي سنجش عملكرد فرايند مورد بررسي قرار گرفتند. در روش استخراج با سيال فوق بحراني اثر متغيرهاي عملياتي مدت زمان استخراج، فشار و دما مورد بررسي قرار گرفتند. در اين روش از دي اكسيد كربن به عنوان سيال فوق بحراني و از اتانول 80% به عنوان كمك حلال استفاده شد. براي طراحي آزمايش و بهينه سازي فرايند در هر دو روش از سطح پاسخ و طرح مركب مركزي استفاده شد. در روش استخراج با حلال درشرايط بهينه، مقدار ماده جامد برابر با 4/5 ميلي گرم، درصد حلال اتانول 5/77% و مدت زمان انجام آزمايش برابر با 7 ساعت است. در اين شرايط بازده استخراج برابر با 12/1 ميليگرم ساپونين به ازاي هر گرم ماده جامد خشك مي باشد. تحليل آماري نتايج نشان داد كه متغيرهاي عملياتي تاثيرگذار بر عملكرد فرايند درصد حلال اتانول و مدت زمان استخراج است. همچنين اثر متقابل بين متغيرهاي درصد حلال و مدت زمان استخراج داراي اهميت مي باشد. براي استخراج با سيال فوق بحراني، در شرايط بهينه مدت زمان استخراج، فشار و دما به ترتيب برابر با 10 ساعت، 400 بار و 50 درجه سانتيگراد است. در اين شرايط بازده استخراج 20% بيشتر از بازده استخراج با حلال مي باشد. مي توان نتيجه گيري كرد كه بازده استخراج با سيال فوق بحراني به همراه كمك حلال بالاتر از استخراج با حلال است.