بررسي تطبيقي تحوّل جسم طبيعي در فلسفهٔ ملاصدرا با تحوّل مستمر «ذرات» كوانتومي

در نظريهٔ كوانتوم، اشياء (ذرّات) مدام در حال تغير ناشي از اصل عدم قطعيت بوده و حالت ذرّه با يك بسته موج تابع زمان توصيف مي‌شود؛ به طوري كه تابع موج منتسب به حتي يك ذرّه آزاد، داراي تحوّل پي‌در پي است و ذره، حالتي نامعين و دگرگون‌شونده دارد. همچنين در نظريهٔ ميدان‌هاي كوانتومي نسبيتي، به جاي مفاهيم ذرّه و بستهٔ موج، اصالت به شيْ‏ء پيوسته‌‌اي به نام «ميدان» كه داراي افت و خيز دائمي در حالت پايه (خلأ كوانتومي) است، داده مي‌شود. از سوي ديگر، موضوع تحوّل جسم، در فلسفۀ  ملاصدرا هم در قالب حركت ذاتي و تكاملي جلوه‌‌گر شده است. در اين پژوهش، برآنيم تا با استفاده از منابع شناخته شده و استاندارد در حوزه فلسفۀ صدرايي و همچنين فيزيك مدرن   به روش مطالعه و تحقيق كتابخانه‌اي  در دو حوزهٔ پيش‌گفته به بررسي تطبيقي بپردازيم. نتيجهٔ كار اين است كه همان‌گونه كه تحوّل جسم طبيعي در فلسفۀ صدرايي، دال بر وجود يافتن و وجود باختن فلسفي نيست، تحوّل و تغيّر ذرّات كوانتومي و يا خلق و فناي ذرّات بنيادين، بر اساس نظريهٔ ميدان‌هاي كوانتومي نيز قابل تطبيق با اين معناست؛ هم‌چنين، اين كه بر اساس اصل عدم قطعيت كوانتومي، يك ذرّه در دو لحظهٔ پياپي وضعيت يكساني ندارد، با نظريهٔ حركت جوهري ملاصدرا كه حركت را در بستر زمانْ تبيين مي‌كند، قابل تطبيق است.