دكترين«حق داشتن» در برابر«حق بودن» با رويكردي بر نظر امام خميني(س)

از موضوعات مهم و كاربردي مباحث حقوقي، تبيين حق يا حكم بودن موضوع است كه به‌موجب آن، آثار و لوازمي بر آن مترتب مي‌گردد. تبيين معناشناختي حق از بايسته‌هايي است كه پايه و اساس فلسفه علوم مختلف مي باشد. بررسي سخنان امام خميني نشان مي‌دهد كه دايره و حدود حق بسيار وسيع و گسترده است كه مهم‌ترين آن‌ها حقوق طبيعي انسان ازجمله داشتن حق حيات و حق آزادي هستند. در نظام‌هاي حقوقي، «حق داشتن» به‌عنوان دكترين حقوقي در مقابل حق بودن، به بهره‌مندي صاحب حق اشاره دارد. درصورتي‌كه حق داشتن ثابت شود، مي توان اختياراتي را براي صاحبان حق برشمرد. در عالم هستي، موجودات به اعتبار ثبوتشان از حقوق مختلفي برخوردار مي گردند و متلازم با آن تكاليفي بر عهده آن‌ها يا ديگران بار خواهد شد؛ اما بحث از تلازم موردتوافق همگان نبوده و اين امر در بحث ضمانت اجراي حقوق افراد و جامعه تأثيرگذار خواهد بود. در تبيين اين‌كه حق به چه معناست، نظرات متفاوتي مطرح است، لكن معنايي كه متضمن تلازم حق و تكليف باشد و دايره وسعت حق مداري مفرط افراد را كاهش دهد، با منشأ و خاستگاه حق كه همان عدالت است، سنخيت بيشتري خواهد داشت.