طب و طبابت و چالش هاي در عهد افشاريه و زنديه (1148 هـ .ق/1735.م.-1209 هـ .ق/1794م)

دوران سلسله‌هاي افشاريه و زنديه يكي از بحراني‌ترين ادوار تاريخ ايران اسلامي است. وقوع جنگ‌هاي مكرّر داخلي و خارجي، اسباب ضعف تمامي ساختارهاي حكومتي و حيات اجتماعي را سبب گرديد. اين در حالي بود كه اروپائيان در اين زمان با سرعت بسيار در جهت پيشرفت علمي از جمله در حيطه پزشكي حركت و ايرانيان نيز مسير عكس آن را طي مي‌نمودند. به ‌رغم چنين وضعيّت نابساماني كه حيات علمي و فرهنگي كشور نيز متأثر از آن بود، در اين دوران شاهد نمود معدودي از پزشكاني هستيم كه در واقع آخرين نسل پزشكان مطرح ايران محسوب مي‌شوند. تشخيص دقيق بيماريها به صورت نظري و عملي و شيوه‌هاي درمان آن و برتري داشتن در برابر برخي پزشكان اروپايي كه در ايران اين عهد حضور داشتند، از نكات بسيار مهم پزشكي اين دوره است. مقاله حاضر با روش توصيفي ـ تحليلي درصدد معرفي اطباي ايراني و فرنگي و مقايسۀ آنان در امر طبابت و تشريح دقيق وضعيت پزشكي اين دوره است. نتايج پژوهش نشان از حضور آخرين نسل پزشكان نامدار ايران در اين دوره و برتري برخي از پزشكان ايراني در تشخيص و درمان بيماريها در برابر پزشكان اروپايي است.