بازتواني سكونتگاه هاي روستايي پس از سانحۀ طوفان شن با استفاده از روش اقدام پژوهي مورد مطالعاتي: روستاي سنگ آبادـ استان كرمان

طوفان شن يكي از سوانح طبيعي رايج و از مهم‌ترين مشكلات مناطق كويري است. بروز اين مخاطره بخصوص در نواحي روستايي (به دليل آسيب‌پذيري بالاي اين مناطق) خسارات و تبعات فراواني را در ابعاد مختلف اقتصادي‌ـ معيشتي، كالبدي، فرهنگي‌ـ اجتماعي و زيست‌محيطي به همراه دارد. شهرستان ريگان در استان كرمان يكي از بحراني‌ترين نقاط كشور در مواجهه با اين سانحه است. بنابر اظهارات مسئول‍ان محلي اين سانحه در ساليان اخير موجب تخليه 50 سكونتگاه روستايي و آسيب به بيش از 150 روستا شده است. همچنين گسترش خشك‌سالي در دهه‌هاي اخير موجب تشديد طوفان‌هاي شن و خسارات گسترده به جوامع عشايري شهرستان ريگان همچون روستاي سنگ‌آباد شده است. با توجه به فراواني و دوره بازگشت اين سانحه، روستاي سنگ‌آباد در معرض آسيب تدريجي و مستمر منابع محلي و منطقه‌اي طوفان‌هاي شن قرار دارد. وجود اين مسئله و فقر و محروميت حاكم بر آن منطقه، برنامه‌ريزي براي بازتواني آن روستا را ضرورت مي‌بخشد. در اين پژوهش از روش اقدام‌پژوهي استفاده شده است. پژوهشگران با مشاركت فعال دوساله (مرداد 1395 الي شهريور 1397) در اقدامات بازسازي روستاي سنگ‌آباد و با مداخله در بازتواني و بازسازي و ارتباط نزديك با ساكنان روستا، برنامه‌ريزي بازسازي همه‌جانبه و يكپارچه روستا را بررسي كرده‌اند. در انتها اطلاعات به‌دست‌آمده با روش اقدام‌پژوهي ارزيابي و اعتبارسنجي شده است. با توجه تفاوت روش به‌كاررفته در اين پژوهش با رويكردهاي معمول مطالعات بازسازي، قابليت به‌كارگيري اين روش در پژوهش‌هاي آتي بازسازي نيز بررسي شده است. نتايج حاصل از ارزيابي اقدامات بازتواني و بازسازي در آن روستا نشان از اثربخشي اين فعاليت‌ها در كاهش خطر روستا در برابر طوفان شن دارد. بنابر نتايج در برنامه‌ بازسازي سكونتگاه‌هاي روستايي در معرض طوفان شن و به طور خاص روستاي سنگ‌آباد، بازسازي اقتصاد و معيشت يكي از مهم‌ترين اولويت‌هاي بازسازي است. همچنين بازتواني وجوه تفريحي‌ـ فرهنگي آسيب‌ديدگان در تسريع و موفقيت عمليات بازسازي بسيار مؤثر خواهد بود