نزول قرآن بر پيامبر(ص) توسط فرشته وحي (با تأكيد بر ديدگاه ملاصدرا)

چگونگي نزول قرآن توسط فرشته وحي بر پيامبر اكرم همواره از دغدغه هاي متكلّمان و مفسّران بوده است. جستجو براي پاسخ، انگيزه پژوهش حاضر شد تا به روش تحليلي ديدگاه متكلمان و مفسّران را با تأكيد بر ديدگاه ملاصدرا بررسي كند. براساس اين تحقيق دو ديدگاه شايع وجود دارد. طبق ديدگاه نخست گويا پيامبر از عالم ماده فراتر نمي‌رود؛ و جبرئيل در عالم محسوس ظاهر مي‌شود و با پيامبر سخن مي‌گويد. طبق ديدگاه دوم پيامبر از عالم ناسوت به افق اعلي ارتقاء يافته، وحي را دريافت مي‌كند. ملاصدرا براي سير نزول وحي، چهار منزل قلم رباني، لوح محفوظ، لوح قدر، و لسان جبرئيل قائل است. وي معتقد به ذو مراتب بودن دريافت وحي است. وي با طرح ابعاد وجودي نبيّ شامل نفس، حسّ مشترك، روح قدسي، روح بشري؛ حركت نفس در قوس صعود از حسّ به خيال و از خيال به عقل، و در سير نزول از عقل به خيال و از خيال به حسّ مسأله را تببين مي‌كند. به اين معنا كه نفس نبيّ به كمك حسّ مشترك فرشته وحي را در هر سه مرتبه عقل، خيال و حسّ مشاهده و كلام او را دريافت مي‌كند. لذا پيامبر در قوس صعود با روح عقلي خود به عالم قدسي متصل مي‌شود و معارف الهيه را دريافت مي‌كند. و در سير نزول، فرشته وحي را در عالم خيال و در عالم محسوس متمثّل مي‌كند؛ در نتيجه كلام او را به صورت محسوس مشاهده مي‌كند. بنابراين نزول قرآن را هم حسّي و هم عقلي مي‌داند.