ترجمه و انطباق چك‌ليست رفتار‌هاي كاربردشناسي به زبان فارسي: يك مطالعه اوليه

هدف: ارزيابي‌هاي كاربردشناسي زبان به دليل نقش مؤثر در موفقيت‌هاي ‌تحصيلي و اجتماعي، علم بسيار بااهميتي است و اگر اين ارزيابي‌ها در سنين پايين در كودكي صورت گيرد امكان مداخله زودهنگام را فراهم مي‌كند. بر همين اساس، براي بررسي‌هاي كاربردشناختي زبان در ايران، به يك ابزار مناسب براي سنين پيش‌دبستاني نياز است. چك‌ليست رفتارهاي كاربردشناختي يك ابزار مشاهده‌اي براي ارزيابي مهارت‌هاي كاربردشناختي زبان در سنين سه تا پنج سال است. هدف از انجام اين مطالعه، بررسي روايي و اعتبار چك‌ليست رفتارهاي كاربردشناختي در كودكان فارسي‌زبان بود. روش بررسي: نوع مطالعه حاضر روش‌شناسي است كه در سال 1397 در شهر اصفهان انجام شد. نمونه مورد مطالعه 63 كودك در سه گروه سني سه، چهار و پنج سال بودند كه از مهد كودك‌ها انتخاب شدند. معيار ورود كودكان به مطالعه، سن و فارسي‌زبان بودن كودكان بود. اين پژوهش شامل دو گام بود: 1. ترجمه و انطباق چك‌ليست رفتارهاي كاربردشناختي در زبان فارسي و 2. بررسي روايي و اعتبار اين چك‌ليست براي ارزيابي رفتارهاي كاربردشناختي زبان در كودكان فارسي‌زبان. نمونه‌گيري به صورت خوشه‌اي انجام شد. متغيرهاي مورد بررسي، 25 رفتار موجود در چك‌ليست رفتارهاي كاربردشناختي بودند. اين چك‌ليست داراي دو نسخه است كه براي انجام آزمون و بازآزمون طراحي شده‌ است. پانزده نفر از كودكان مورد مطالعه (از هر گروه سني پنج نفر) براي اعتبار بازآزمون، به فاصله دو هفته به كمك نسخه دوم آزمون، مجدداً مورد ارزيابي قرار گرفتند. روش نمره‌دهي چك‌ليست به‌ صورت وجود رفتار مورد نظر به ‌شكل كلامي يا غيركلامي، يا عدم وجود رفتار مورد نظر در شركت‌كننده‌ها بود. داده‌ها با نرم‌افزارهاي SPSS نسخه 21 و AMOS مورد تحليل قرار گرفتند. با استفاده از آزمون‌هاي ناپارامتري، همساني دروني با محاسبه ضريب آلفاي كرونباخ، روايي تفكيكي بر اساس سن در سه گروه سني سه، چهار و پنج سال، روايي ملاك از طريق نمره همبستگي با بخش شخصي اجتماعي پرسش‌نامه سنين و مراحل و پرسش‌نامه رفتاري، روايي عامل، توافق بين ارزياب و اعتبار بازآزمون محاسبه شد. يافته‌ها: آناليز داده‌ها نشان داد ميانگين نمره كل با افزايش گروه سني، افزايش مي‌يابد (P‌ le;0/001). نتايج حاصل از تحليل عاملي، چهار عامل را براي چك‌ليست رفتارهاي كاربردشناختي در زبان فارسي مشخص كرد. نمره همبستگي مربوط به روايي ملاك با بخش شخصي اجتماعي پرسش‌نامه سنين و مراحل 0/583 و با پرسش‌نامه مشكلات رفتاري 0/286 به دست آمد. يافته‌هاي آماري، اعتبار بين ارزياب را 98 درصد، همساني دروني از طريق آلفاي كرونباخ را 0/83 و اعتبار بازآزمون را 0/655 (P=0/007) نشان دادند. نتيجه‌گيري: چك‌ليست رفتارهاي كاربردشناختي در زبان فارسي كه 25 مهارت‌ را در كودكان فارسي‌زبان مورد ارزيابي قرار داد، ويژگي‌هاي روان‌سنجي قابل قبولي را نشان مي‌دهد. تفاوت در نتايج بعضي از آيتم‌هاي اين پژوهش با ساير پژوهش‌ها مي‌تواند ناشي از تفاوت فرهنگ و زبان آزمودني‌ها باشد.