چالش‌هاي مشاركت در قانون‌گذاري در بخش سلامت (مطالعه كيفي)

اهداف: هدف اين مطالعه شناسايي چالش‌هاي مشاركت مردم در قانون‌گذاري در بخش سلامت در ايران است. روش بررسي: مطالعه حاضر از نظر هدف، اكتشافي و از نظر فرايند اجرا، كيفي بود. روش گردآوري داده‌ها با روش مصاحبه نيمه‌ساختارمند و هدف‌دار با شركت‌كنندگان، انتخابي بود.جامعه پژوهش مشتمل بر افراد آگاه و كليدي (شامل استادان دانشگاه، نمايندگان مجلس، وزراي سابق بهداشت،كارشناسان معاونت قوانين مجلس، كارشناسان حوزه سلامت و حقوقي مركز پژوهش‌هاي مجلس، صاحب‌نظران و مديران شاغل در حوزه قانون‌گذاري سلامت با حداقل ده سال سابقه كار بود.اين افراد در زمينه قانون‌گذاري تجربه داشته و همچنين در خصوص نظام سلامت كشور نيز آگاهي كافي داشتند. ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ‌ها ﺿﺒﻂ و ﺳﭙﺲ به صورت متن بازنويسي شد. تحليل داده‌ها با استفاده از روش تماتيك انجام گرفت. يافته‌ها: ﺑﺮ اﺳﺎس بيست ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﻧﺠﺎم‌ﺷﺪه در اين مطالعه پنج درون‌مايه اصلي و ۲۶ درون‌مايه فرعي (طبقه) ايجاد شد. گروه اصلي مشتمل بر عوامل قانوني، عوامل زيرساختي، عوامل فرهنگي و اجتماعي، عوامل مربوط به مشاركت‌كنندگان (مردم) و عوامل مربوط به مشاركت‌پذيران (قانون‌گذاران) بود. در عوامل قانوني سه زيرطبقه ساختار پارلمان، الزامات قوانين براي نظرخواهي و تسهيلات قوانين؛ در عوامل زيرساختي هفت زيرطبقه شبكه ارتباطات وجود وسايل ارتباط جمعي، اطلاع‌رساني، امكان دسته‌بندي نظرات، امكان مشاركت الكترونيك، امكانات مالي، امكانات ساختاري و امكان دسترسي / ملاقات با قانون‌گذاران؛ در عوامل فرهنگي و اجتماعي سه زيرطبقه مشاركت‌جويي مردم، اعتقاد به كار گروهي و سرمايه اجتماعي؛ در عوامل مربوط به مشاركت‌كنندگان دسترسي به اطلاعات، دسترسي به قانون‌گذاران،دريافت پاسخ يا بازخورد از قانون‌گذاران، احساس امنيت پس از ارائه مشورت، ميزان آگاهي مردم از حقوق خود، آموزش، امكان تبادل نظر و وجود تيم كارشناسي قوي و در عوامل مربوط به مشاركت‌پذيران نُه زيرطبقه ميل به استفاده از نظرات ديگران، ظرفيت پذيرش نظرات متفاوت، عوامل حزبي، عوامل و مصالح منطقه اي، سلامت اداري،آموزش، فرصت كافي، اولويت‌ها و عوامل انگيزشي ايجاد شد. نتيجه‌گيري: چالش‌هاي متعددي در مشاركت شهروندان در فرايندهاي قانون‌گذاري در بخش سلامت وجود دارد. در حوزه قوانين لازم است حق مشاركت شهروندان در سيستم حقوقي مشخص شود. براي رفع چالش‌هاي فرهنگي و اجتماعي بايد شفافيت و تبليغات حداكثري براي مشاركت مردم صورت پذيرد. در اين بين نمايندگان نيز نياز به آموزش دارند تا بتوانند از ظرفيت مشاركت جامعه استفاده كنند. از طرفي مشاركت‌كنندگان نيز علاوه بر تسلط بر دانش در حوزه سلامت بايد بتوانند به زبان سياست‌گذاران نيز سخن بگويند.