ارائۀ الگوي توسعۀ طبيعت‌گردي كشور ايران

توسعۀ گردشگري بر رشد اقتصادي و توليد ناخالص ملي كشورها مؤثر است. طبيعت‌گردي از شاخه‌هاي صنعت گردشگري است كه درآمد حاصل از آن، فرصتي براي مناطق گردشگري به‌منظور حفاظت از منابع طبيعي و تنوع زيستي فراهم آورده‌است. طبيعت‌گردي در ايران با دارابودن شرايط اقليمي و طبيعيِ كم‌نظير و مناطق بسيار جذاب طبيعي، از ظرفيت‌ بالايي براي رشد و توسعه برخوردار است. اين پژوهش با هدف تعيين الگوي توسعۀ طبيعت‌گردي ايران صورت گرفته‌است. ابزار اصلي پژوهش، مصاحبه‌هاي عميق نيمه‌ساختاريافته با افراد متخصص در حيطۀ موضوع مورد مطالعه بود. با استفاده از نظريۀ داده‌بنياد، عوامل علّي، زمينه‌اي، مداخله‌گر، راهبردها و پيامدهاي توسعۀ طبيعت‌گردي كشور ايران در شش مقولة اصلي و 19 مقولة فرعي طبقه‌بندي شده‌است. نتايج نشان مي‌دهد كه الگوي توسعۀ طبيعت‌گردي كشور ايران از اين عوامل تشكيل شده‌است: مقوله‌هاي علّي (وجود جاذبه‌هاي طبيعت‌گردي، گسترش تقاضاي طبيعت‌گردي تنوع فرهنگي، تنوع اقليمي) كه بر پديدة محوري، يعني توسعۀ طبيعت‌گردي (بهره‌وري اقتصادي طبيعت‌گردي، توسعۀ متوازن مناطق شهري و روستايي، توسعۀ پايدار طبيعت‌گردي) تأثير مي‌گذارند؛ عوامل زمينه‌اي (مشاركت ذي‌نفعان گردشگري، حفاظت و نگهداري از منابع طبيعي، آموزش و پژوهش ويژۀ طبيعت‌گردي)؛ عوامل مداخله‌گر (ايمني و امنيت مناطق طبيعي، سرمايه‌گذاري دولتي و بخش خصوصي، پشتيباني حاكميت از طبيعت‌گردي، تبليغات منفي خارجي) كه بر راهبردها اثرگذارند؛ راهبردها (ترويج فرهنگ طبيعت‌گردي، بهره‌برداري متوازن از مناطق طبيعت‌گردي، مديريت يكپارچۀ بازاريابي طبيعت‌گردي، كارآمدسازي مديريت طبيعت‌گردي، توسعۀ زيرساخت‌هاي طبيعت‌گردي، متنوع‌سازي فعاليت‌هاي طبيعت‌گردي با تمركز بر ويژگي‌هاي محيطي) هستند؛ پيامدها (توسعۀ اجتماعيفرهنگي، توسعۀ اقتصادي آسيب‌رساني منابع طبيعي) كه ناشي از به‌كارگيري راهبردهاي توسعۀ طبيعت‌گردي هستند.