تدوين معيارهاي پايدار و مدل‌سازي مكان‌يابي اكوپارك‌ها با پارادايم ارزيابي توان تلفيقي (ICA) در محيط‌زيست شهر تهران

محيط‌زيست شهري به‌مثابۀ يك تكنواكوسيستم است كه در توالي تاريخي تحولات سرزمين شكل گرفته‌است و مديريت و برنامه‌ريزي محيط‌زيستي آن نيازمند پارادايم نويني از جنس توسعۀ پايدار است تا ابعاد طبيعيفرهنگي و ارتباطات درهم‌تنيدۀ انسان و سرزمين را در قالب نگاهي كل‌نگر به‌كار گيرد. اكوپارك‌ها نقش مؤثري در آموزش عمومي براي بهبود عملكرد و ارتقاي كارايي چرخۀ ماده و انرژي در شهر ايفا مي‌كنند و زمينه را براي مشاركت و حضور فعالانۀ مردم در فرايند طرح‌ريزي و اجرا فراهم مي‌كنند. هدف اين پژوهش، تدوين معيارهاي مدل‌سازي و مكان‌يابي محل‌هاي مناسب براي احداث اكوپارك‌ها با رويكرد اكولوژي محيط‌زيست شهري در تهران است. در تدوين معيارهاي مدل‌سازي اكوپارك، از چهار مؤلفه، شامل ضوابط پارك‌‌ها، مدل اكوتوريسم، متريك‌‌هاي سيماي سرزمين و چك‌‌ليست نظرات كارشناسي استفاده شد. سپس زيرمعيارها به‌ترتيب اولويت، ازطريق روش تلفيقي ارزيابي توان (ICA) براي مدل‌سازي اكوپارك مورد استفاده قرار گرفتند. ابتدا پيش‌‌پردازش داده‌‌ها انجام گرفت. در اين مرحله لايه‌‌هاي مربوط، به‌طور مستقيم يا ازطريق تحليل‌‌هاي مكاني نرم‌‌افزار ArcGIS 9.3 به‌دست آمدند و همه به‌صورت راستري به اندازۀ 30متري در سيستم متري UTM درآمدند. در مرحلۀ پردازش لايه‌هاي شبكهسلولي، با استفاده از ابزار روي‌‌هم‌‌گذاري (Weighted Overly) با همديگر تلفيق شدند و در مرحلۀ ارزيابي ازطريق مقايسۀ مدل اكوپارك شهر تهران با لايه‌‌هاي تلفيقي با استفاده از ابزار الگوريتم نقشه (Map Algebra)، مكان‌‌هاي بالقوه تعيين شدند. نتايح مقدماتي اين پژوهش كاربردي نشان داد كه 13 سايت مناسب براي تبديل‌شدن به اكوپارك در گسترۀ شهر تهران وجود دارد. در مرحلۀ نهايي، براي تعيين سايت‌‌هاي مطلوب‌تر، از چك‌ليست‌ها استفاده شد كه بر مبناي مدل مكان پايدار ساخته شده‌بودند. درنهايت، ارزيابي توان تلفيقي نشان داد كه از ميان 13 پارك منتخب، 5 سايت جمشيديه، پرديسان، طالقاني، چيتگر و ولايت، داراي بيشترين پتانسيل و تناسب مكاني در شهر تهران هستند. با بررسي زيربناها، تسهيلات و زيرساخت‌ها براي احداث اكوپارك‌ها، پارك پرديسان حائز بالاترين رتبۀ مطلوبيت براي احداث اكوپارك در مقياس كلان‌شهري تهران معرفي شد.