مدل‌سازي مكاني تعرق گياهان جهت پشتيباني فرآيندهاي تصميم‌گيري در بخش كشاورزي مطالعه موردي: غرب ايران

تعرق گياهي فرآيندي است كه طي آن بخشي از آب موجود در گياه به‌صورت بخار از روزنه‌هاي آن خارج مي‌شود. آگاهي از مقدار تعرق گياهي در توسعه راهبردها، جهت پايداري آب مفيد است. اندازه‌گيري تعرق گياهي به صورت ميداني، نقطه‌اي و ناپيوسته بوده و با مشكلاتي همراه است. هدف از اين تحقيق تهيه نقشه تعرق گياهي با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي و مدل‌سازي مكاني جهت شناسايي ميزان تأثيرگذاري متغيرهاي محيطي بر تعرق در غرب ايران است. ابتدا با الگوريتم نوشته‌شده در سامانه ابري گوگل ارث اينجين نقشه ميانه تعرق گياهي به‌عنوان متغير وابسته استخراج شد و سپس لايه‌هاي تابش خورشيدي، كمبود فشار بخارآب، سرعت باد و دماي حداكثر، شاخص پوشش گياهي به‌عنوان متغيرهاي مستقل جهت مدل‌سازي انتخاب شدند. نتايج نشان داد ميزان پراكندگي تعرق گياهي در محدوده مطالعه بين 0 تا 2.6 ميلي‌متر در روز است. جهت صحت سنجي نقشه خروجي از داده هاي ميداني برداشت‌شده 16 مزرعه نمونه مركز تحقيقات كشاورزي استان كرمانشاه و كردستان استفاده شد و با مقايسه پيكسل‌هاي نقشه و داده‌هاي زميني، ريشه ميانگين مربعات خطا و ضريب نش ساتكليف به ترتيب 0.71 و 0.63 به دست آمد. پس از اجراي مدل‌هاي رگرسيون كلي و رگرسيون مكاني بر اساس شاخص‌هاي ارزيابي، رگرسيون مكاني قدرت تبيين و برآورد بهتري نسبت به رگرسيون كلي را نشان داد. بر اساس اين مدل ضرايب هر متغير به‌صورت مكاني برآورد شد و اين امكان را به وجود آورد كه تغيير مكاني روابط بين متغيرها مشخص شود. همچنين نتايج اجراي هر دو مدل نشان داد شاخص‌هاي پوشش گياهي و كمبود فشار بخارآب در غرب ايران بيش‌ترين اثر مثبت را در تعرق گياهي دارند. با استفاده از نتايج اين تحقيق مي‌توان مناطق در معرض تعرق شديد گياهي را جهت بهبود مديريت سيستم‌هاي آبياري و ارائه خدمات هوشمندانه كشاورزي شناسايي كرد.