بررسي اجزاء ردپاي آب گندم و جو در استان آذربايجان شرقي

استان آذربايجان شرقي به‌عنوان يكي از استان‌هاي مهم در توليد محصولات زراعي، با توليد 7.28 درصد گندم و 4.76 درصد جو كشور، نقش مهمي در تأمين اين محصولات دارد. اما در سال‌هاي اخير به دليل وجود خشك‌سالي‌هاي متعدد، كاهش بارندگي و توزيع نامنظم آن، وضعيت وخيم روان آب‌ها در حوضه درياچه اروميه، كاهش سطح آب‌هاي زيرزميني و افزايش شوري آن‌ها در منطقه و غيره، همواره توليدات كشاورزي به‌ويژه توليد اين دو محصول با چالش كمبود آب مواجه شده كه باعث شده است مديريت مصرف آب به‌ويژه در بخش كشاورزي در استان از اهميت ويژه‌اي برخوردار بشود. بر همين اساس در مطالعه‌ي حاضر با بهره‌گيري از يكي از ابزارهاي مديريت آب به نام ردپاي آب، به بررسي اجزاي ردپاي آب گندم و جو در 21 شهرستان طي سال‌هاي 96-1386 پرداخته‌شده است. بر اساس نتايج به‌دست‌آمده ميانگين آب مجازي گندم و جو آبي در نيمه دوم دوره مورد مطالعه به ترتيب برابر با 2928 و 2888 مترمكعب بر تن و در گندم و جو ديم به ترتيب 2998 و 2829 مترمكعب بر تن بوده و به تبع آن متوسط بهره‌وري آب در هر دو محصول آبي برابر 0.34 كيلوگرم بر متر مكعب مي‌باشد كه نشان مي‌دهد كشت هر دو محصول فشار يكساني بر منابع آبي استان دارد. در اكثر شهرستان‌هاي استان نيز سهم ردپاي آب آبي بيشتر از ردپاي آب سبز بوده و به‌طور كلي  در استان سهم ردپاي آب آبي، سبز، خاكستري و سفيد براي گندم آبي به ترتيب، 33.5، 20.6، 12.6 و 33.3 درصد و در جو آبي به ترتيب، 34، 20.7، 15.5 و 29.8 درصد مي‌باشد. علاوه بر اين براي هر دو محصول گندم و جو ديم نيز سهم ردپاي آب سبز و خاكستري به ترتيب 88.3 و 11.7 درصد بدست آمده است. همچنين بر اساس شاخص ردپاي آب و صرفاً بر اساس ديدگاه مديريت مصرف آب، شمال شرق استان به لحاظ كشت گندم و جو آبي و همچنين شهرستان بستان‌آباد فقط در كشت گندم آبي و در محصولات ديم، مركز، غرب و جنوب استان به لحاظ حفظ منابع آبي مي‌توانند به‌عنوان مراكز توليد اين دو محصول مناسب باشند.