هويت ايراني در داستان ها و استعاره هاي تاريخ بيهقي از دوره غزنويان

هويت يكي از پيچيده‌ترين مفاهيم در حوزه علوم انساني و اجتماعي به شمار مي‌رود؛ پديده‌اي چند وجهي كه مباني و معاني گوناگوني را از مناظر مختلف نمايان مي‌سازد. در يك نگاه كلي مي‌توان هويت را حاصل ديالكتيك نظام ذهني و ساختار اجتماعي و فرهنگي قلمداد نمود. با اتخاذ نگاه هويتي، تاريخ گزارش صرف رويدادها و وقايع نيست و مـورخ تنهـا يك گزارشگر ايستا و غيرفعال به نظر نمي‌رسد، بلكه مورخ و اثرش، داراي هويت هستند كه در ساختار كلي ديگر هويت‌ها معنـا مي‌يابند. هويت ملي زيرمجموعه‌هاي متعددي دارد كه مهم‌ترين آن، اهميت به زبان در ابعاد مختلف آن، توجه به فرهنگ ملي و باستاني و اشاره به باورها و عقايد كهن ملي است. تاريخ بيهقي يكي از آثار تاريخي ارزشمند از تاريخ ايران در دوره اسلامي است. بررسي هويت ايراني در اين اثر، مسئله اي قابل تأمل است. اين پژوهش با روش توصيفي و تحليلي با تكيه بر داده هاي كتابخانه اي انجام شده است. يافته هاي پژوهش حاكي از اين است كه هر چند عصر غزنوي را بايد دوران «ضعف هويت ايراني» قلمداد نمود و علّت اصلي آن ايراني نبودن رگ و ريشۀ حاكمان و نفوذ خلفاي بغداد در ايران بوده است، اما بيهقي همانند فردوسي، ديگر خراسانيِ احياكنندۀ ادب فارسي، آستين همت بالا زده و در لابه‌لاي تاريخش به بيان آداب‌ورسوم كهن ايراني، مراسم‌هاي ملي و اشعار و امثال ايراني پرداخته است. بيهقي در خلال ذكر تاريخ  به مناسبت‌هاي مختلف از شاعراني چون رودكي، عنصري، بو حنيفۀ اسكافي، دقيقي لبيبي و برخي شعراي ناشناس ابياتي را نقل كرده تا گامي در جهت حفظ و اشاعۀ زبان و ادب فارسي و احياي فرهنگ ايراني داشته باشد. وي 319 بيت فارسي و 290 ضرب‌المثل فارسي را در مجلدات تاريخ بيهقي آورده و در مقابل، تنها 128 بيت عربي و 77 ضرب‌المثل عربي به‌كاربرده است. همچنين وي در 4 مورد به آداب و رسوم كهن ايراني اشاره كرده است. اهداف پژوهش: 1.بررسي رابطه تحولات تاريخي و سياسي با مقوله هويت ملي. 2.بررسي زمينه هاي رويارويي و تقابل ايرانيان با پديده تهاجم فكري اقوام بيگانه و شرح رفتارهاي مدني و مبارزات فرهنگي ابوالفضل بيهقي. سؤالات پژوهش: 1.فرآيند هويت در كتاب تاريخ بيهقي چگونه بوده است؟ 2.جريانات اجتماعي در دوره غزنوي چه تأثيري بر هويت ملي ايرانيان داشته است؟