سرگذشت حاجي‌باباي اصفهاني؛ گامي به سوي تركيب سنت و نوآوري در ادبيات داستاني ايران

اين پژوهش، دو عامل سنت هاي ادبي و نوآوري را در كتاب سرگذشت حاجي‌باباي اصفهاني اثر موريه ترجمۀ ميرزا حبيب اصفهاني بررسي كرده است. از آنجا كه از اين كتاب همواره به عنوان يكي از اولين نمونه هاي داستان‌نويسي جديد فارسي ياد مي شود، بررسي نقش هر يك از اين دو عامل در اين اثر مي تواند در شناخت بهتر سير تحولات ادبيات داستاني ايران راهگشا باشد. اين پژوهش به روش توصيفي تحليلي به اين امر پرداخته و تركيب متعادل عناصر سنتي و جديد را در اين كتاب نشان داده است. بر مبناي نتايج به دست آمده، اين كتاب در بخش عناصر داستان تركيب به نسبت متعادلي از سنت گرايي و نوآوري دارد. در مواردي نظير واقع گرايي و توجه به جزئيات در شخصيت پردازي، تلاش براي باورپذير كردن وقايع داستان، توصيفات جزئي و رعايت لحن، گرايشات نوگرايانه و در مبحث ايستايي شخصيت ها و شيوه هاي معرفي شخصيت، عوامل مؤثر در پيشبرد وقايع و برخي از بن مايه‌هاي داستاني به ويژه در بخش هاي عاشقانه، گرايشات سنت گرايانه غالب‌اند. در بحث زبان و شيوۀ نگارش با وجود تلاش موفق نويسنده براي نوسازي زبان از آنجا كه اين نوسازي بيش از هر چيز تحت تأثير اسلوب شاعرانۀ سعدي به‌خصوص در گلستان صورت گرفته، اين نوگرايي را مي‌توان برگرفته از سنت و در قالب احياي آن دانست. در مبحث درون‌مايه نيز انتقاد جدي از جامعۀ سنتي ايران و تقابل بين سنت و تجدد، مهم ترين درون‌مايه اثر بوده و به شيوه اي متعادل و با تكيه بر ريشه هاي موجود در سنت به نقد عيوب آن پرداخته شده است.