ايجاد تنوع به‌وسيله موتاسيون و شناسايي ژنوتيپ هاي جديد متحمل به تنش خشكي از طريق آميزش برنج طارم بومي و موتانت

به منظور بررسي واكنش 352 خانواده‌ برنج حاصل از آميزش طارم بومي و موتانت در شرايط غرقاب و تنش كم آبي، دو آزمايش جداگانه در قالب طرح لاتيس در شرايط نرمال و كم آبي در سه تكرار در شهرستان بابل در سال زراعي 1397 ارزيابي شدند. تعداد روز تا گلدهي و رسيدگي، زيست توده، ارتفاع گياه، تعداد پنجه بارور، تعداد كل پنجه‌ در بوته، طول و عرض برگ پرچم، طول خروج از غلاف، قطر ساقه، طول خوشه، وزن خوشه‌ها، وزن خوشه اصلي، وزن ساقه‌، وزن دانه‌هاي پر، وزن دانه‌هاي پوك، تعداد دانه پر، تعداد دانه پوك، تعداد خوشچه اوليه، تعداد خوشچه ثانويه و ميزان لوله شدن و سوختگي برگ‌ها ثبت شدند. كاهش عملكرد در شرايط تنش كم آبي به كاهش اجزاء عملكرد دانه به ويژه باروري مرتبط بود. رگرسيون مرحله‌اي نشان داد كه در شرايط غرقاب وزن صد دانه، تعداد پنجه، باروري و ضخامت ساقه و در شرايط خشكي لوله شدن برگ و ميزان سوختگي مهمترين صفات تاثير گذار در عملكرد دانه بودند. تجزيه به عامل‌ها تنوع و تغييرات عملكرد را در شرايط غرقاب و كم آبي در 5 عامل خلاصه نمود. در شرايط غرقاب عامل اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم به ترتيب تعداد، عملكرد و ميزان باروري، طول، ابعاد دانه و زمان و در شرايط كم آبي عامل اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم به ترتيب فيزيولوژي، تعداد، طول، ابعاد دانه و زمان نامگذاري شدند. تجزيه خوشه‌اي اين بررسي خانواده‌هايي را در شرايط كم آبي شناسايي نمود كه با حداقل سوختگي برگ و حداكثر تعداد دانه، وزن دانه و تعداد خوشه تحمل مناسبي را از خود نشان دادند. از اين خانواده مي‌توان به عنوان منبع بسيار مناسبي براي ساير برنامه‌هاي اصلاحي استفاده نمود. اين بررسي نشان داد كه مي‌توان از موتاسيون به عنوان روشي بسيار مناسب براي ايجاد تنوع و توليد ارقام متحمل به تنش خشكي استفاده نمود.