ارزيابي بيان نسبي ژن‌هاي دهايدرين، آكواپورين و Ha-L1L در ژنوتيپ‌هاي آفتابگردان (.Helianthus annuus L) در شرايط تنش خشكي

در اين تحقيق اثر تنش خشكي بر بيان نسبي ژن هاي دهايدرين (Dehydrin)، آكواپورين (Aquaporin) وPutative leafy cotyledon 1like protein (HaL1L) در دو لاين [(ENSAT254 (متحمل) و LC1064C (حساس)] آفتابگردان روغني با حساسيت متفاوت به خشكي در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار در سال 1396 در دانشكده كشاورزي دانشگاه اروميه مورد ارزيابي قرار گرفت. گياهان تا مرحله هشت برگي در حد 100 درصد ظرفيت زراعي نگهداري شده و بعد از آن تعدادي از گلدان هاي مربوط به هر لاين در همان وضعيت نگه داري شده (نمونه هاي شاهد) و تعدادي تحت تنش خشكي (80، 60 و 40 درصد ظرفيت زراعي) قرار داده شدند. نمونه برداري در سه زمان؛ هفت، 14 و 21 روز بعد از اعمال تنش انجام گرفت. نتايج نشان داد كه بيشترين ميزان بيان نسبي ژن دهايدرين، 21 روز بعد از اعمال تنش خشكي در تيمار 40 درصد ظرفيت زراعي در ژنوتيپ ENSAT254 (متحمل) مشاهده شد كه در حدود 2.9 برابر مقدار آن در همين تركيب تيماري در ژنوتيپ LC1064C (حساس) بود. بيشترين ميزان بيان نسبي ژن آكواپورين، 14 روز بعد از اعمال تنش خشكي در تيمار 40 درصد ظرفيت زراعي در ژنوتيپ ENSAT254 (متحمل) مشاهده شد. بررسي بيان نسبي ژن HaL1L نشان داد كه در هفته اول در حالي كه در شدت هاي مختلف تنش خشكي تغييراتي در بيان ژن در ژنوتيپ LC1064C (حساس) مشاهده نشد؛ در ژنوتيپ ENSAT254 (متحمل) در شدت هاي مختلف تنش از 80 درصد ظرفيت زراعي به 40 درصد، بيان ژن روند افزايشي داشت. در 14 و 21 روز بعد از اعمال تنش بر عكس، عمده تغييرات در بيان نسبي ژن، در ژنوتيپ LC1064C (حساس) مشاهده شد. به نظر مي رسد كه اين ژن نقش مهمي در تحمل گياه به تنش خشكي داشته و ميزان بيان ژن به عنوان تابعي از وضعيت آبي گياه نيست. به نظر مي رسد كه اين تنظيم كننده (Ha-L1L) در تنظيم مثبت ژن دهايدرين مشاركت نداشته و بلكه به صورت منفي آن را تنظيم نمايد. در مجموع الگوي متفاوت بيان ژن ها در دو ژنوتيپ آفتابگردان نشان دهنده واكنش متفاوت آنها به تنش خشكي است. در صورت تاييد تحمل لاين ENSAT254 در سطح مولكولي نسبت به تنش خشكي، مي توان از اين لاين براي توليد ارقام هيبريد استفاده كرد.