ارزيابي كارايي مدل‌هاي AMMI و BLUPو تلفيق آنها براي شناسايي ژنوتيپ‌هاي پرمحصول گندم دوروم (Triticum turgidum L. var. durum) سازگار با مناطق ديم نيمه‌گرمسيري ايران

هدف از اين تحقيق ارزيابي كارايي مدل هاي تجزيه پايداري عملكرد براي شناسايي ژنوتيپ هاي پرمحصول گندم دوروم و ارزيابي برهمكنش ژنوتيپ در محيط بر عملكرد دانه و تعيين سازگاري و پايداري عملكرد دانه 20 ژنوتيپ گندم دوروم با استفاده از مدل هاي امي (AMMI) و بلاپ (BLUP) بود كه طي چهار سال زراعي (92-1388) در مناطق ديم نيمه گرمسيري اجرا شد. نتايج آزمون نسبت درست نمايي (Likelihood ratio test, LRT) نشان داد كه اثر ژنوتيپ و برهمكنش ژنوتيپ در محيط بر عملكرد دانه معني دار بود. بنابراين، تجزيه بهترين پيش بيني هاي خطي نااُريب (Best linear unbiased predictors, BLUPs) براي اين داده ها مناسب تشخيص داده شد. براساس شاخص ارزش ﭘﺎيﺪاري اﻣﯽ (ASV)، ژنوتيپ هاي 11، 8، 14، 19 و 16، داراي عملكرد پايدارتر بودند. شاخص انتخاب همزمان (ssiASV) بر اساس ASV، ژنوتيپ هاي 8، 11، 4 و 10 را از نظر عملكرد دانه و پايداري عملكرد، به عنوان ژنوتيپ هاي برتر شناسايي كرد. با توجه به اينكه با استفاده از اين شاخص هاي انتخاب همزمان، ژنوتيپ هايي با الگوهاي متفاوت براي آزمايش هاي چندمحيطي، مي توانند مشابه در نظر گرفته شوند، نتايج حاصل از آن ها مي تواند گمراه كننده باشد. نمودار باي پلات AMMI2 بر مبناي دو مؤلفه اصلي اول، ژنوتيپ هاي 19، 3، 14 و 11 را بعنوان ژنوتيپ هاي داراي پايداري عملكرد شناسايي كرد. نتايج نمودار موزاييكي نشان داد كه سهم ژنوتيپ و برهمكنش ژنوتيپ در محيط به ترتيب 14.94 درصد و 85.06 درصد از تنوع كل بود. بر اساس شاخص WAASBY مبتني بر تجزيه BLUP، ژنوتيپ هاي 4، 8، 11 و 10 و 7 پرمحصول با عملكرد پايدار شناخته شدند. در مجموع، با توجه به استفاده از مدل مختلط و همچنين تمام مؤلفه ها در محاسبه شاخص WAASBY، به نظر مي رسد كه اين شاخص برتر از ساير شاخص ها باشد.