پسوندهاي «- زار» «- كده» و «-ِ ستان» فارسي در چارچوب ساخت واژۀ ساختي

جستار پيش رو در پي آن است كه الگوهاي واژه‌سازي سه پسوند اشتقاقي «- كده»، «ِ-ستان» و «-زار» فارسي را از ديدگاهي ساخت‌بنياد واكاوي كرده و سويه‌هاي گوناگون ساختاري و معنايي آن ها را بررسي كند. پژوهش در چارچوب نظريۀ ساخت واژۀ ساختي (بوي، 2010 و 2018) انجام گرفته تا الگوهاي واژه سازي سه پسوند پيش‌گفته را بر پايۀ مفهوم «ساخت» و «طرح واره هاي ساختي» تحليل نموده و چندمعنايي آن ها را به كمك مفهوم «زيرطرح واره هاي ساختي» تبيين نمايد. داده هاي پژوهش برگرفته از پيكرۀ ساخت واژي خود نگارندگان (با بيش از دوازده هزار واژۀ مشتق و مركّب فارسي)، فرهنگ املايي خطّ فارسي (صادقي و زندي‌مقدم، 1391) و فرهنگ فارسي زانسو (كشاني، 1372) بوده كه درمجموع (187) واژۀ مشتق ساخته‌ شده با سه پسوند پيش‌گفته را دربر مي‌گيرد. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه براي تبيين چندمعنايي الگوهاي واژه‌سازي اين پسوندها، پذيرش ايدۀ «واژگان پايگاني» و بهره‌گيري از مفهوم زيرطرح واره‌هاي ساختي لازم است تا بتوان هر معناي متمايز مربوط به الگوي اشتقاقي را در قالب يك زيرطرح وارۀ مجزّا نشان داد. خود زيرطرح واره‌ها در سطوح گوناگوني از انتزاع قرار دارند و در نهايت، همگي در زير يك طرح وارۀ بسيار انتزاعي و كلّي مرتبه ‌بالاتر قرار مي‌گيرند؛ اين پديده را چندمعنايي ساختي مي‌نامند، يعني گونه اي از چندمعنايي كه نه در سطح واژه‌هاي عيني، بلكه در سطح طرح واره هاي ساختي انتزاعي تبيين مي‌شود.