سنگ‌نگاري، زمين شيمي سنگ‌كل و شيمي كاني كلينوپيروكسن و آمفيبول در سنگ‌هاي قليايي بازيك قاعده سازند شمشك، جنوب آزادشهر، البرز شرقي

در منطقه جنوب آزادشهر، در قاعده توالي هاي سازند شمشك، وجود دو رخنمون متفاوت از سنگ هاي آذرين بازيك به صورت توده هاي اليوين گابرويي و دايك هاي ديوريتي قليايي پگماتوئيدي نمايان است. كاني هاي سازنده اليوين گابروها شامل اليوين، كلينوپيروكسن و پلاژيوكلاز هستند و ديوريت هاي قليايي نيز از آمفيبول هاي درشت بلور و پلاژيوكلاز تشكيل شده اند. زمين شيمي عناصر اصلي، كمياب و خاكي نادر اين نمونه ها نشان دهنده ماهيت قليايي ماگماي سازنده و برخاستن اين ماگما از يك خاستگاه گوشته اي مشابه با خاستگاه نوع بازالت جزاير اقيانوسي (OIB) است. تركيب شيميايي كاني هاي اليوين و پلاژيوكلاز در اليوين گابروها به ترتيب كريزوليت و لابرادوريت است. كلينوپيروكسن هاي اليوين گابروها از نوع ديوپسيداوژيت با ماهيت قليايي و غيركوهزايي هستند و در فشار حدود ۲ تا ۱۱ كيلوبار، دماي ۱۲۰۰ تا ۱۲۵۰ درجه سانتيگراد و گريزندگي اكسيژن بالا تشكيل شده اند. آمفيبول هاي ديوريت هاي قليايي نيز با تركيب كرسوتيتمگنزيوهاستينگزيت (كلسيمي) از نوع آذرين مشخص شده اند و داراي خاستگاه گوشته اي هستند. دما و فشار تبلور آمفيبول ها، ۹۵۰ درجه سانتيگراد و در گستره ۶۰۰ تا ۷۵۰ مگاپاسكال (معادل ۶ تا ۵/ ۷ كيلوبار) تعيين شده است. پلاژيوكلازهاي ديوريت هاي قليايي داراي تركيب آلبيتي دارند.