مهم‌ترين عوامل غير زنده مؤثر بر وقوع عارضه‌ي زوال مركبات در ليموي ليسبون Citrus limon cv. ‘Lisbon’

بيماري ها، آفات و عارضه هاي نوظهور، تهديدي جدي براي مناطق كشت مركبات هستند. عارضه ي زوال يكي از همين مشكلات نوظهور است كه به ويژه در دو سال گذشته در بخش هايي از جنوب استان فارس گزارش شده است. اين عارضه، موجب خشك شدن كامل درخت يا بخش هايي از آن مي شود. به منظور بررسي مهمترين عوامل غير زنده مؤثر بر وقوع عارضه ي زوال مركبات، تعداد 64 باغ مركبات در جنوب استان فارس مورد ارزيابي قرار گرفت. ارزيابي ها از اسفند ماه 1396 تا آبان ماه 1397 صورت پذيرفت. ميانگين سن درختان، ميانگين دماي هوا، وجود و يا عدم وجود سايه انداز، مقدار نسبت جذب سديم (SAR)، مصرف كودهاي ضد شوري، درصد رس و نوع بافت خاك مورد سنجش قرار گرفت. به منظور تعيين روابط بين متغيرها و درصد وقوع زوال، تجزيه و تحليل هاي آماري چند متغيره شامل تحليل عاملي، همبستگي، تحليل خوشه اي و تحليل مسير انجام شد. بر اساس نتايج تحليل عاملي، چهار عامل اول، در مجموع 80.53 درصد از كل تغييرات را توجيه كردند. خصوصيات فيزيكي خاك، 26.37 درصد و تبخير و تجمع تدريجي املاح، 23.95 درصد از واريانس كل را توجيه نمودند. همبستگي معني داري بين زوال و ميانگين سن درخت، زوال و درصد رس، زوال و وجود سايه انداز، مشاهده شد. تحليل مسير، اثرات مستقيم و غير مستقيم متغيرها را بر ميزان وقوع زوال مشخص نمود. به طور كلي مشخص شد كه زوال، يك عارضه فيزيولوژيكي چند متغيره است كه با انجام برخي از عمليات مديريت باغ مي توان تا حدود زيادي آن را كنترل نمود.