مطالعه تأثير فلزات سنگين كادميم و سرب بر خصوصيات رشد و ويژگي‌هاي كيفي گياه دارويي بادرنجبويه

آلودگي خاك به فلزات سنگين به دليل خطرات زيست محيطي كه براي سلامت انسان دارد، در سال هاي اخير مورد توجه بسياري از محققين قرار گرفته است. به منظور بررسي واكنش هاي زيستي گياه دارويي بادرنجبويه (Melissa officinalis) در شرايط تنش كادميم و سرب، اين مطالعه در طرح فاكتوريل و در قالب بلوك كامل تصادفي با چهار تكرار در شرايط گلخانه اي انجام شد. كادميم در چهار سطح (صفر، 6، 12 و 24 ميلي گرم كادميم در كيلوگرم خاك) به عنوان فاكتور اول و سرب در چهار سطح (صفر، 150، 300 و 450 ميلي گرم سرب در كيلوگرم خاك) به عنوان فاكتور دوم در نظر گرفته شد. نتايج نشان داد با افزايش غلظت كادميم و سرب وزن خشك اندام هوايي و ريشه، ميزان پروتئين، ميزان فتوسنتز، سرعت تعرق و كارايي فلورسانس كلروفيل كاهش معني دار يافت، با اين وجود، اين كاهش در حضور كادميم بيش از سرب مشاهده شد. اثر متقابل دو عنصر نيز صفات مذكور را كاهش داد. همچنين ميزان مالون دي آلدهيد، درصد اسانس و پرولين با افزايش غلظت هر دو عنصر در محيط افزايش يافت. با اينحال اثر متقابل دو عنصر بر صفات مذكور نشان داد كه همراهي دو عنصر با يكديگر باعث كاهش اثر منفي هر يك از عناصر به تنهايي مي شود. افزايش غلظت هريك از عناصر كادميم و سرب به تنهايي غلظت همان عنصر را در بخش هوايي و ريشه به طور معني داري افزايش داد و اين مسئله بيانگر رابطه مستقيم بين مقدار فلز در محيط و جذب آن توسط گياه است. غلظت كادميم در بخش هوايي و ريشه در بالاترين سطح كادميم  (24 ميلي گرم بر كيلوگرم خاك) ، به ترتيب 1.96و 0.98(ميكروگرم بر گرم وزن خشك) گزارش شد. غلظت سرب در بخش هوايي و ريشه در بالاترين سطح آن (450 ميلي گرم بركيلوگرم خاك) به ترتيب 3.55 و 2.02 (ميكروگرم بر گرم وزن خشك) گزارش شد. همچنين اثر متقابل دو عنصر نشان داد كه افزايش كادميم در محيط باعث كاهش غلظت سرب در گياه شد و افزايش غلظت سرب در محيط باعث كاهش غلظت كادميم در گياه شد. هيچ يك از دو عنصر سرب و كادميم در اسانس اين گياه مشاهده نشد. همچنين در سطوح 12 و 24 ميلي گرم كادميم در كيلوگرم خاك (سطوح بالاي كادميم)، افزايش غلظت سرب از 150 به 450 ميلي گرم، فاكتور انتقال كادميم را 6.97 و 11.26 درصد افزايش داد. از مطالعه حاضر مي توان دريافت كه به طور كلي، گياه از كادميم بيشتر از سرب آسيب ديده و اثر بازدارندگي كادميم و سرب روي يكديگر تقريباً در تمام صفات مشاهده شد، همچنين با توجه به عدم حضور عناصر در اسانس، شايد بتوان گياه بادرنجبويه را به عنوان گزينه مناسبي جهت كشت در مناطق آلوده معرفي نمود.