تحليل ارتباط بين پراكنش فضايي ‏معلولان با متغيرهاي محيطي مطالعه موردي: كلان‌شهر اهواز

طرح مسئله: مسئله معلوليت در ايران و حضور معلولان در شهرها يكي از چالش‌هاي اصلي پيش روي مديران و ‏برنامه‌ريزان شهري است. درك نيازها و محدوديت‌هاي پيش روي معلولان نيازمند انجام تحليل‌هاي فضايي مناسب ‏است.‏هدف: هدف اين پژوهش تحليل وضعيت پراكنش و تراكم فضايي و همچنين شناخت الگوي توزيع فضايي پراكندگي ‏معلولان و افراد كم‌توان و ارتباط آن‌ها با ساير متغيرهاي جغرافيايي و برنامه‌ريزي آينده‌نگر براي معلولان است.‏روش پژوهش:‏‎ ‎براي اين منظور از فنون آمار فضاييGIS‏ استفاده‌شده است. داده‌هاي موردنياز اين پژوهش شامل ‏اطلاعات مربوط به 16208 نفر معلول شهر اهواز است كه تا سال 1396 توسط سازمان بهزيستي استان خوزستان ‏ثبت‌شده‌اند. براي انجام تحليل‌ها از روش‌هايي‎ ‎مثل نقشه نقطه‌اي، فاصله استاندارد، موران جهاني يا خوشه‌هاي بالا و ‏پايين، روش لكه‌هاي داغ، شاخص ميانگين نزديك‌ترين همسايه، ميانگين و بيضي انحراف استاندارد، مدل رگرسيون ‏وزن‌دار جغرافيايي و شاخص خودهمبستگي فضايي استفاده‌شده است.‏نتايج:‏‎ ‎يافته‌ها نشان دادند كه تراكم فضايي معلولان در محله‌هاي شماره 27، 16و 93 بالاتر از ساير محله‌ها بود. مركز ‏ميانگين افراد معلول و ناتوان منطبق بر مركز شهر است. پراكنش فضايي افراد ناتوان در سطح شهر اهواز توزيع ‏خوشه‌اي دارد و داراي خودهمبستگي فضايي است. همچنين بين تراكم جمعيتي و توسعه‌يافتگي محلات و حمل‌ونقل ‏عمومي با پراكنش معلولان رابطه معناداري وجود دارد. جمع‌بندي‎ ‎پژوهش‎ ‎و رجوع‎ ‎به‎ ‎آمارهاي‎ ‎موجود‎ ‎در اين‎ ‎زمينه‎ ‎نشان‎ ‎مي‌دهد‎ ‎كه‎ ‎معلوليت مورد غفلت‎ ‎قرار‌گرفته‎ ‎و دليل‎ ‎آن‌‏‎ ‎هم‎ ‎فقدان‎ ‎يك‎ ‎رويكرد‎ ‎اجتماعي‎ ‎كل‌نگراست.‏نوآوري: در اين مقاله، مسئله معلوليت با رويكرد فضايي تحليل‌شده است. همچنين ارتباط مكاني معلوليت و متغيرهاي ‏محيطي اندازه‌گيري شده است. ‏