طراحي الگوي مؤلفه‌هاي مؤثر بر كيفيت محيط‌هاي يادگيري الكترونيكي

پيشينه و اهداف:هدف از اين تحقيق، مطالعه نظام مند خصوصيات يك محيط يادگيري الكترونيكي است كه در فرايند ياددهي يادگيري در برنامه درسي  و اجراي عملي آن، از تمام جوانب مورد توجه قرار مي گيرد. منظور از محيط يادگيري، فضايي است كه در آن مهم ترين جنبه هاي فعاليت هاي آموزشي و تعامل يادگيرنده با مدرس انجام مي شود. اين محيط متأثر از فرهنگ، سنت، تكنولوژي و غنا در طراحي و ساخت است. محيط يادگيري مي تواند به يك رويكرد آموزشي، زمينه فرهنگي يا محيط فيزيكي اشاره كند كه در آن تدريس و يادگيري رخ مي دهد. آموزش الكترونيكي عبارت است از رويكردي خلاقانه براي انتقال بينش ها، مهارت ها و اطلاعاتي كه به منظور خاص طراحي شده، فراگير محور، تعاملي، انعطاف پذير و قابل گسترش و نوآورانه بوده و با استفاده از دستاوردهاي فناوري ديجيتالي توليد و از طريق زيرساخت‌هاي شبكه و اينترنت انتقال مي يابند. روش‌ها‌: رويكرد پژوهش از نوع كيفي با استفاده از تحليل محتوا مي باشد. براي دست يابي به تبيين فوق از روش سنتزپژوهي استفاده گرديد. براي يافتن ويژگي ها و مؤلفه هاي محيط يادگيري، پژوهش هاي اخير با روشي نظام مند انتخاب، واكاوي محتوايي، غربالگري و دسته بندي شده اند. جامعه مورد مطالعه، تحقيقات انجام شده از پژوهش هاي سال هاي 2000 تا 2020 است كه  طي واكاوي محتوايي دسته بندي و غربالگري انجام گرفته و در حدود97  پژوهش، كه واجد شرايط و معيارهاي مد نظر بودند به صورت هدفمند انتخاب گرديد. ابتدا با تحليل هاي انجام شده، كد گذاري و طبقه بندي صورت گرفت و الگوها، پايه هاي نظري و مضامين اصلي استخراج شدند. براي تحليل داده ها به روش كدگذاري باز و محوري، از نرم افزار Nvivo8 استفاده شد. يافته‌ها:با استفاده از تحليل محتوا، 29 زير طبقه  شناسايي گرديد و مؤلفه هاي محيط يادگيري الكترونيكي كه با استفاده از تحليل محتوا، در 7 بعد استخراج شدند، عبارتند از: يادگيرنده، معلم، رويكردهاي برنامه درسي، فرايند ياددهي يادگيري، محتواي آموزش، فيزيك محيط يادگيري الكترونيكي و ارزشيابي. براي بررسي روايي و پايايي كد گذاري، از قابليت اعتماد كه دربرگيرنده چهار معيار باورپذيري( ميزان باورداشتن به يافته هاي تحقيق )، اطمينان پذيري( توانايي شناسايي جايي كه داده هاي يك مطالعه معين از آن آمده) تأييدپذيري( يافته ها عملاً و واقعاً مبتني بر داده ها هستند )و  انتقال پذيري(نتايج يك مطالعه كيفي مي تواند به يك محيط متفاوت ديگر نيز منتقل شود ) هستند، استفاده گرديد. نتيجه‌گيري: با طبقه بندي زير مؤلفه ها، مؤلفه هاي اصلي استخراج شده والگوي مفهومي طراحي شد. بُعد يادگيرنده در 6 زير طبقه، شامل ويژگي هاي فردي يادگيرنده، ملاحظات فرهنگي، رابطه يادگيرندگان با هم، رابطه يادگيرنده و معلم، پيش دانسته هاي يادگيرنده، تعامل يادگيرنده با فيزيك محيط و بُعد رويكردهاي برنامه درسي در 5 زير طبقه شامل فرايند يادگيرنده محور، رويكرد اجتماعي آموزش، رويكرد رفتاري، رويكرد سازنده گرا، رويكرد ساختن گرايانه و بُعد معلم در 4 زير طبقه شامل صلاحيت معلم، رابطه تعاملي با يادگيرنده، تجربيات معلم، رابطه معلم با اولياي مدرسه و بُعد فرايند ياددهي يادگيري در 4 زير طبقه شامل سبك هاي تدريس و يادگيري، برنامه ريزي درسي، راهبردهاي يادگيري مشاركتي، انگيزش يادگيرنده، بُعد محتواي آموزش در 2 زير طبقه شامل انتخاب محتوا، مواد و رسانه هاي كمك آموزشي و  بُعد فيزيك محيط يادگيري در4 زير طبقه شامل محيط فيزيكي، چيدمان محيط، نور مكان صدا، ايمني در محيط يادگيري و بُعد ارزشيابي در 4 زير طبقه شامل خودارزيابي، تكاليف درسي، مشاهده معلم، معيار ها در ارزشيابي، به دست آمده است. با وجود تلاش هاي زياد در جهت رسيدن به اهداف برنامه درسي ملي، طراحي ويژه اي براي محيط يادگيري الكترونيكي صورت نمي گيرد، لذا با توجه به الگوي طرح شده در اين پژوهش مي توان مؤلفه هاي الگو را در نظر گرفته و محيط يادگيري الكترونيكي را با توجه به رويكرد برنامه درسي مورد نظر، طراحي كرد.