كليدواژه :
ارزش , حسن , قبح , اخلاق , مشهورات , قضاياي اخلاقي , محقق اصفهاني
چكيده فارسي :
شيخ محمدحسين اصفهاني - انديشور اصولي شيعي - با استناد به سخنان حكيمان مسلمان تلاش كرده است تا تصويري عُقلايي از نظريهٔ مشهور بودن قضاياي اخلاقي ارائه كرده و طرحي نو در افكند. بنا به ديدگاه او، خوبي و بدي اخلاقي به معناي «استحقاق مدح و ذم» است؛ زيرا در مرحلهٔ معناشناسي آنچه از ارزش اخلاقي اراده مي‌‌شود، همين بُعد تحسين‌‌پذيري و تقبيح‌‌پذيري است. در تبيين وجودشناختي محقق اصفهاني از حُسن و قبح اخلاقي دو عنصر مهم وجود دارد: يكي، تحسين و تقبيح عُقلا و ديگري، نگاه ابزاري به اين تحسين و تقبيح، به اين معنا كه تحسين و تقبيح عُقلا به اين دليل است كه افعال اخلاقي راهي براي حفظ نظام اجتماعي و جلب مصلحت‌‌ها و دفع مفسده‌‌ها به شمار مي‌‌آيند. در اين مقاله پس از طرح و تحليل جانمايۀ نظريه و ادعاي محقق اصفهاني و واكاوي لوازم آن، به نقد اين ديدگاه پرداخته شده است.
چكيده لاتين :
Shaykh Muḥammad Ḥusayn Iṣfahānī, the Shiite scholar of Ūṣūl al-Fiqh (principles of Islamic jurisprudence), has appealed to remarks by Muslim philosophers in order to give a common-sense picture of the moral propositions being types of “mashhūrāt” (generally held) propositions and provided a new theory. According to his view, moral goodness and badness amounts to being praiseworthy or blameworthy, because semantically speaking, moral value is meant to refer to being worthy of praise and blame. There are two elements in Muḥaqqiq Iṣfahānī’s ontological account of moral goodness and badness: praise and blame by rational people, and an instrumental view of the praise and the blame, that is, rational people praise or blame an action because moral actions are ways to protect the social system, gain interests, and prevent harms. We criticize Iṣfahānī’s view in that, first, our evaluations of the moral are made in terms of discovery, rather than construction, and second, the value we perceive in the moral is one that can be perceived by seeing their essences, and so, they do not have an instrumental nature. In this paper, after an analysis of the gist of Muḥaqqiq Iṣfahānī’s claim and its implications, we will criticize his view.
