طراحي الگوي ساختاري استدلال حسابرس با استفاده از رهيافت الگو‌سازي ساختاري‌ـ‌تفسيري فازي

استدلال، به‌عنوان نشانۀ وجود تفكر منطقي، استعدادي ذهني است كه به شيوه‌اي عقلاني عمل مي‌كند. در پس هر استدلالي، فردي قرار دارد كه برخي مقدمه‌ها را به‌گونه‌اي هدفمند، در راستاي حمايت از نتايج به‌كار مي‌گيرد و هرچه امكان تجربۀ مستقيم محتواي گزاره‌ها كمتر باشد، نياز به آوردن استدلال براي توجيه نتايج بيشتر مي‌شود. حسابرسي، به‌عنوان عرصه‌اي كه ويژگي اصلي آن، اعمال قضاوت حرفه‌اي است، براي ارزشمندتر شدن نيازمند قضاوت بر پايهٔ استدلال‌هايي قوي است؛ بنابراين، در اين مقاله، عواملي را معرفي خواهيم كرد كه زمينه‌هاي بهبود قدرت استدلال حسابرسان را فراهم مي‌كنند. در اين مقاله به‌ كمك 13 خبرهٔ حسابرسي، حسابداري، و مديريت ‌مالي و برپايۀ روش دلفي نخست، 24 عامل مؤثر بر استدلال، در بازه يك‌ساله بهمن 1397 تا 1398، مشخص و سپس اتفاق‌نظر خبرگان با به‌كارگيري ضريب هماهنگي كندال تأييد شده است. داده‌هاي پژوهش‌ نيز به كمك پرسش‌نامه مقايسه زوجي محقق‌ساخته با نرخ ناسازگاري 03/0 و برپايۀ روش الگو‌سازي ساختاري‌ـ‌تصويري فازي، در 11 سطح، الگو‌سازي شده‌اند. هوش، تجربه، استانداردهاي حسابرسي و حسابداري، و دستورالعمل‌هاي حسابرسي، در پايين‌ترين سطح الگو، و توانايي دفاع، عدم سوگيري متن، ترديد، و استقلال حسابرس (به‌عنوان عوامل تأثيرگذار بر استدلال) در بالاترين سطح قرار گرفته‌اند. همچنين، در نمودار ميك‌مك، پايبندي به اخلاق، فرهنگ سازماني اخلاق‌محور و به‌دور از تقلب، دانش و مهارت در صنعت موردنظر، و صراحت و شفافيت اطلاعات، به‌عنوان عوامل پيوندي استخراج شده‌اند كه تأكيد بر آن‌ها مي‌تواند استدلال حسابرسان را بهبود بخشد.