رويكرد امام علي (ع) به اخلاق در حوزۀ سياست و كاركرد آن در توليد قدرت نرم

قدرت ‌نرم، برآيندي‌ از چهرهٔ مثبت و لطيف قدرت است كه در آن جلوهٔ مثبتي از سياست‌ها ارائه مي‌شود؛ به‌طوري كه مردم بدون هيچ اجبار و اِكراهي، اهداف حكومت را محقّق سازند. يكي از منابع مهم توليد قدرت ‌نرم، رعايت اخلاق در حوزهٔ سياست است. در اين مقاله ـ به روش اِسنادي و با رويكرد توصيفي۔ تحليلي ـ به بررسي رويكرد امام علي (ع) به اخلاق در حوزهٔ سياست و كاركرد آن در توليد قدرت نرم، پرداخته شده است‌‌. نتيجهٔ پژوهش، مشخص مي‌سازد كه امام علي (ع) به شدّت و سرسختانه به رعايت ارزش‌هاي اخلاقي پايبند بوده‌اند و رويكرد آن‌ حضرت به اخلاق در حوزهٔ سياست، بر پايهٔ چهار اصل ـ «اصالت اخلاق و عدم استفاده ابزاري از آن»، «ثبات ارزش‌هاي اخلاقي و انعطاف‌ناپذيري آن حتي در حادترين شرايط سياسي»، «كنترل و مهار قدرت توسط اخلاق» و «همبستگي و پيوستگي اخلاق و سياست» ـ استوار است. اين رويكرد، سبب نهادينه شدن ارزش‌هاي اخلاقي در جامعه شده و مانع بروز فساد در مراكز تجميع قدرت و سياست خواهد بود و به همين دليل، كارآيي و كارآمدي بالايي در توليد قدرتِ ‌نرم دارد. شناخت رويكرد علوي به اخلاق، اشكالات نظريهٔ قدرت ‌نرم ـ همچون نگاه ابزاري و سودگرايانه به اخلاق، نسبي و سليقه‌اي بودن ارزش‌ها، و جدايي اخلاق از سياست ـ را بيش از پيش آشكار مي‌سازد.

Soft power is resultant from the positive and fine face of power, in which policies are positively manifested such that people realize a government’s goals without compulsion. One significant source of engendering soft power is observance of morality in politics. In this paper, we deploy a document-based method with a descriptive-analytic approach to consider Amir al-Mu’minin’s approach to morality in politics and its function in engendering soft power. According to this research, Amir al-Mu’minin was strictly committed to moral values, and his approach to morality rests on four principles: “moralism and non-instrumental attitude toward morality,” “constancy and inflexibility of moral values even in the most challenging political circumstances,” “control of power with morality,” and “correlation and connection between morality and politics.” This approach leads to the establishment of moral values in the society and prevents the corruption of the centers of power and politics. Therefore, it is highly efficient in engendering soft power. A rediscovery of Imam ‘Ali’s approach to morality reveals the problems of soft power theory, such as instrumental and utilitarian view of morality, values being relative and matters of taste, and the separation between morality and politics.