تأثيرات علم اخلاق بر استنباط احكام فقهي با تأكيد بر آراي غزالي در كتاب احياء علوم الدين

اخلاق و فقه،‌‌‌‌ به عنوان دو علم مستقل‌‌‌‌‌‌، اما بسيار نزديك و همگون، ظرفيت و امكان تأثيرگذاري بر يك‌ديگر را دارند‌‌‌‌. تحقّق بخشيدن به اين تأثيرات مي‌تواند به ارتقاء، پويايي و هماهنگي احكام فقهي و اخلاقي كمك شاياني بكند‌‌‌‌. در اين مقاله - به شيوه تحليلي و مطالعات تاريخ انديشه‌‌‌‌ - تأثيرات علم اخلاق بر استنباط احكام فقهي را از ديدگاه غزالي، طرح و بررسي كرده‌ايم. هدف اين نوشتار تبيين و بررسي شيوه استنباطِ فقهيِ مطلوب از ديدگاه غزالي است. اين شيوهٔ استنباط در اين مقاله «‌‌استنباط باطن‌گرايانه» ناميده شده است‌‌‌‌. در اين مقاله، تبيين شده است كه علم اخلاق از طريق تغيير مباني انسان‌شناختيِ استنباط فقهي و ايجاد رويكرد فضيلت‌گرايانه در آن‌‌‌‌، تصورات و تصديقات استنباطي را متحوّل مي‌كند‌‌‌‌. در نتيجهٔ اين تحوّل و تغيير، تصورات فقهي گسترده‌تر شده‌‌‌‌ و در برخي مواردْ معاني آنها تغيير مي‌كند‌‌‌‌. در حوزه تصديقات نيز استنباط باطن‌گرايانه باعث هماهنگيِ هرچه بيشتر گزاره‌هاي فقهي و اخلاقي‌‌‌‌، تبيين احكام جديدي در حوزه منش‌ها و باطن انسان، هماهنگي احكام افعالِ ظاهري با احكام منشي و باطني و يافتن نظام طولي در ميان احكام ظاهري و باطني مي‌شود.

no abstract