تاريخ نگري و تاريخ‌نگاري علامه سيد جعفر مرتضي عاملي

علامه سيد جعفر مرتضي عاملي از سيره‌پژوهان برجسته شيعي است كه با تدوين كتاب الصحيح من سيره النبي الاعظم، گامي نو در پژوهش‌‌هاي تاريخي آغاز نمود و با وجود برخي نقدها بر مشي كلامي ايشان، شيوه پژوهش جديدي در حوزه‌هاي علميه براي پژوهشگران هموار نمود. تاريخ در نگاه علامه دانش مستقلي با روش‌هاي پژوهشي خاص خود است كه از نتايج و دستاوردهاي آن مي‌توان در تثبيت عقايد و زدودن شبهات و اشكالات در موضوعات مختلف اعتقادي و به‌ويژه تاريخ زندگي معصومان بهره برد. ايشان در مطالعات تاريخي واقع‌بين و عينيت‌گرا بود، نه نگاه بدبينانه افراطي به تاريخ داشت و نه نگاه خوشبينانه. ايشان قرآن را مهم‌ترين معيار و مدركي مي‌دانست كه بايد در شناخت سيره پيامبر و ائمه عليهم السلام و سرگذشت پيشينيان مورد استناد قرار گيرد. هدف اصلي خود در پرداختن به تاريخ را انجام وظيفه و نيل به حقايق زندگي رسول اكرم(ص) و ائمه اطهار(ع) و برداشتن پرده ابهام و پيچيدگي از زندگي آنان و كشف تحريفات و نادرستي‌هاي بسيار از روايات دانست كه در معرض كورانهاي سياسي و هواهاي نفساني بوده و ساده انديشان و گاهي مزدوران حرفه‌‌اي از خود جعل كرده‌اند و در گامي فراتر تاريخ را درخدمت انسانيت انسان و آرمان‌هاي يك جامعه انساني مي‌داند كه بر مبناي ارزش‌ها و ملاك‌هاي ديني بنا شده باشد. رويكرد اجتهادي در پژوهش‌هاي تاريخي را بايد مهم‌ترين ويژگي علامه دانست و لازمه اين رويكرد تتبع گسترده، ارزيابي دقيق روايات و گزاره‌‌هاي تاريخي، ريشه‌يابي شرايط زمان و مكان وقوع حوادث، آشنايي گسترده و عميق با منابع تاريخي است كه علامه از آنها برخوردار بوده است. ديگر ويژه پژوهشي ايشان، نشان دادن دست‌هاي جعل و تحريف در گزارش رخدادها و افشاي چهره‌هاي فريبكار در نگارش متون تاريخي با بهره‌گيري از قلمي روان و تدوين مطالب به صورت دسته‌بندي و گونه شناسانه مي‌باشد كه حاصل برخي قوانين انحرافي و باطل مي‌باشد. ازاين‌رو براي رهايي از چنين انحرافاتي ضوابط و قوانين ملاك علمي شناخت اخبار صحيح از نگاه را در مواردي چند بيان نمودند.