شناسايي و تبيين ساختار و رويكرد موجود در شاخص‌هاي ارزيابي علم و فناوري حوزه مهندسي در ايران و كشورهاي منتخب

هدف: هدف از اين پژوهش، تبيين ساختار، رويكردها، جهت‌گيري‌ها و نقاط تمركز شاخص‌هاي ارزيابي علم و فناوري حوزۀ مهندسي در ايالات متحده آمريكا به‌عنوان كشوري توسعه يافته، تركيه به‌عنوان كشوري درحال توسعه و مسلمان در منطقه و كره جنوبي به‌عنوان يك كشور آسيايي توسعه‌ يافته خاور دور، به منظور ارائۀ چارچوبي براي تدوين اين نوع شاخص‌ها در ايران است. روش‌شناسي: با مطالعه كتابخانه‌اي متون مرتبط، مبناي تدوين اين شاخص‌ها در هر يك از كشورها شناسايي شد. سپس از طريق مصاحبه نيمه‌ساختاريافته و بر اساس اشباع نظري، ديدگاه 9 نفر از صاحب‌نظران، كه با روش نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شده بودند، در خصوص جهت‌گيري‌هاي هر يك از شاخص‌ها و تناسب آن با نيازهاي ايران بدست آمد و با رويكرد تحليل مضامين تجزيه و تحليل شد. يافته‌ها: پس از شناسايي شاخص‌هاي مرتبط به هر بُعد و مؤلفه و حذف شاخص‌هاي مشابه،‌ حدود ۸۴۵ شاخص شناسايي شد كه اطلاعات مربوط به هر شاخص، اعم از عنوان، هدف و منبع استخراج شاخص ارائه شد. سپس ديدگاه‌ صاحب‌نظران در خصوص جهت‌گيري شاخص‌ها و اهميت هر يك از آنها براي ارزيابي علم و فناوري مهندسي در ايران بدست آمد. در نهايت، چارچوب اصلي براي جهت‌گيري‌ در تدوين شاخص‌هاي ارزيابي علم و فناوري حوزه مهندسي در ايران پيشنهاد شد. نتيجه‌گيري: هر يك از كشورهاي منتخب علاوه بر بهره‌مندي از شاخص‌هاي رايج، از شاخص‌ها و جهت‌گيري‌هاي ويژه‌اي كه قادر به انعكاس مؤثرتر فعاليت‌هاي علم و فناوري اين حوزه باشد بهره مي‌برند كه از آن جمله مي‌توان به شاخص‌هايي از گروه «ثبت اختراعات»، «هزينه‌كردهاي تحقيق و توسعه»، «صنعت فناوري»، «تجارت بين‌المللي در فناوري سطح بالا» و «نقش‌آفريني در توسعه فناوري‌هاي رشد سبز» اشاره كرد. از آنجايي كه همواره شاخص‌هاي ارزيابي به عنوان مهم‌ترين مشخصه جهت‌گيري‌ سياست‌هاي علم و فناوري كشورها محسوب مي‌شوند، بهره‌گيري از گروه شاخص‌هاي ياد شده در گزارش‌هاي ملي اين كشورها مي‌تواند حاكي از متمايل شدن جهت‌گيري‌ سياست علمي اين كشورها به‌سوي زمينه‌هاي خاص توسعه مهندسي تلقي شود.