تكاپوهاي سياسي و تجاري كمپاني هند شرقي انگليس براي اثرگذاري در ايران و آرايش قدرت در كرانه هاي ايراني خليج فارس در دوره زنديه

اوضاع داخلي ايران پس از قتل نادرشاه به گونه اي پيش رفت كه كمپاني هاي اروپايي مي توانستند در تحولات سياسي و اقتصادي ايران مؤثر باشند. اما شرايطي پيش آمد كه تنها كمپاني هندشرقي انگليس به عنوان مؤثرترين نيروي اروپايي در خليج فارس باقي ماند. زيرا هلنديان توسط ميرمهنا از جزيره خارك اخراج و ديگر حضوري مؤثر در منطقه نداشتند و فرانسويان نيز در برقراري رابطه با دولت كريمخان، ناموفق بودند. برخوردهاي ميان مدعيان قدرت در ايران، بروز شورش هاي متعدد خوانين داخلي و رؤساي قبايل كرانه هاي خليج فارس، عدم حضور مؤثر دولت زند در خليج فارس به علت نداشتن نيروي دريايي، ضعف اقتصاد و بازرگاني ايران به لحاظ توليد داخلي، كمبود پشتوانه مالي در تجارت خارجي و كمبود وسايل حمل و نقل دريايي از عوامل زمينه ساز براي حضور فعال وانحصارگرايانه انگليسي ها در صحنه سياسي و تجاري خليج فارس در آن دوره‌ بودند. يافته هاي پژوهش نيز بيانگر آن است كه شركت انگليسي در راستاي محدود كردن نقش ايران و افزايش ميزان نفوذ و قدرت خود در خليج فارس تلاش مي نمود.