ارزيابي فلزات سنگين ناشي از ريزگردهاي بياباني در اكوسيستم‌هاي مرتعي استان خوزستان

ريزگردهاي بياباني كه از غرب به استان خوزستان وارد مي ‌شوند، به فلزات سنگين آلوده هستند و مي توانند اكوسيستم منطقه را با خطر آلودگي مواجه سازند. شناسايي غلظت فلزات سنگين در ريزگردها و خاك مرتعي مناطق ميزبان، مي‌ تواند ميزان آلودگي منطقه را نمايان سازد و راهكاري براي حفاظت از سلامت موجودات زنده نشان دهد. براي دستيابي به اين رهيافت، در پژوهش حاضر هشت منطقه در استان خوزستان تعيين شد و در دو بازه ي زماني دوره ي سرد و گرم سال، ريزگردهاي جوي توسط تله هاي رسوب گير جمع آوري شد. سپس طي 6 مرتبه، از خاك مرتعي اين هشت منطقه نمونه ‌برداري شد. در آزمايشگاه نيز غلظت فلزات سنگين شامل سرب (Pb)، روي (Zn)، كادميوم (Cd) و منگنز (Mn)، در ريزگردهاي جوي و خاك مرتعي اندازه گيري شد. به ‌منظور ارزيابي آلودگي خاك مرتعي، از شاخص زمين ‌انباشتگي Igeo استفاده شد. نتايج نشان داد كه بيشينه ‌ي فلز سرب در ريزگردهاي جوي آبادان (40.3)، روي و كادميوم در اهواز (365 و 1.72 ميلي گرم در كيلوگرم) و منگنز در آبادان (548 ميلي گرم در كيلوگرم) بود. غلظت فلزات سنگين در ريزگردهاي جوي دوره ي گرم سال نيز بيش از دوره ي سرد سال بود. نتايج غلظت اين فلزات در خاك مرتعي نشان داد كه در خاك‌ هاي مرتعي غرب استان خوزستان بيش از مناطق شرقي آن، فلزات سنگين وجود داشت = و بيشينه ي آن در مراتع آبادان و كمينه ي آن در ايذه بود. الگوي فلزات سنگين در ريزگردها و خاك مرتعي منطقه، Mn Zn Pb Cd بود. بيشينه‌ ي غلظت سرب، روي، كادميوم و منگنز به ترتيب با ميانگين 140.3، 450.16، 0.81 و 561 ميلي گرم در كيلوگرم، در خاك مرتعي ايستگاه آبادان مشاهده شد. ارزيابي آلودگي نيز نشان داد كه مناطق غربي استان از لحاظ سرب، روي و كادميوم، در طبقه‌ ي بسيار آلوده قرار داشتند و مناطق شرقي آن در طبقه ‌ي كمي آلوده. بنابراين ورود ريزگردهاي بياباني به منطقه، دليل اصلي افزايش و تجمع فلزات سنگين در خاك هاي مرتعي غرب استان خوزستان بود.