اثربخشي توان‌بخشي شناختي مبتني بر بازشناسي هيجاني بر مشكلات رفتاري و تئوري ذهن كودكان مبتلا به اختلال طيف اُتيسم

هدف از پژوهش حاضر، بررسي اثربخشي توان‌بخشي شناختي مبتني بر بازشناسي هيجاني بر مشكلات رفتاري و تئوري ذهن كودكان مبتلابه اختلال طيف اُتيسم بود. مطالعه حاضر نيمه‌آزمايشي با طرح پيش‌آزمون پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعه آماري شامل دانش‌آموزان با اختلال طيف اُتيسم (298 نفر=65 دختر+232 پسر) شهر شيراز در سال تحصيلي 99-1398 بود. گروه نمونه شامل 44 نفر از دانش‌آموزان اُتيسم كه با نمونه‌گيري هدفمند از بين مدارس عادي و استثنائي انتخاب و در 2 گروه 22 نفري آزمايش و گواه (16 پسر و 6 دختر) به روش تصادفي گمارده شدند. مداخله طي 12 جلسه بر روي گروه آزمايش اجرا و گروه گواه همان برنامه‌هاي روزانه را ادامه دادند. ابزارهاي پژوهش شامل پرسشنامه سنجش دامنه اُتيسم (ASSQ)، آزمون نظريه ذهن (Tom Test) و بررسي پيشينه توان‌بخشي شناختي مبتني بر بازشناسي هيجان (AREF) بود. داده‌ها با استفاده از تحليل كوواريانس تك‌متغيره و چندمتغيري از نسخه نرم‌افزار آماري 24SPSS مورد تحليل قرار گرفت. يافته‌هانشان داد كه روش توان‌بخشي شناختي مبتني بر بازشناسي هيجاني بر بهبود مشكلات رفتاري (33.68=F، 1=df، 0.001≥P)، تئوري ذهن سطح يك (0.001=P=، 21.23F)، تئوري ذهن سطح دو (0.002=P و 11.58=F) و نمره كل تئوري ذهن (0.001=P، 16.93=F) تأثير مثبت داشت؛ اما بر تئوري ذهن سطح سه، تأثير معنادار نداشته است. با توجه به نتايج پژوهش مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه آموزش بازشناسي و تشخيص مناسب هيجانات از طريق توان‌بخشي شناختي (جانشيني)، مي‌تواند مشكلات رفتاري را بهبود و سطوح نظريه ذهن را ارتقا دهد.