مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - بررسي پراكندگي جغرافيايي جمعيت شهري استان هاي ساحلي جنوب كشور با رويكرد پدافند غيرعامل

چكيده فارسي :

در اين پژوهش بر اساس نتايج سرشماري عمومي نفوس و مسكن سال 1395، وضعيت پراكندگي جغرافيايي جمعيت شهري استان‌هاي خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سيستان و بلوچستان با رويكرد پدافند غيرعامل بررسي‌شده است. روش كار در اين پژوهش تركيبي از روش‌هاي اسنادي، توصيفي و تحليلي است و در آن از مقايسه‌ي درصد جمعيت شهري، شهرستان مركز استان با جمعيت شهري ساير شهرستان‌هاي استان و قانون رتبه - اندازه زيپف و شاخص نخست شهري استفاده‌شده است. نتايج نشان داد كه استان هرمزگان با تجمع 55/90 درصد جمعيت شهري استان در شهرستان بندرعباس بدترين وضعيت را در بين چهار استان بررسي‌شده دارد و استان‌هاي سيستان و بلوچستان، خوزستان و بوشهر به ترتيب با 44/07، 33/55 و 32/73، درصد جمعيت شهري استان در شهرستان‌هاي زاهدان، اهواز و بوشهر در رتبه دوم تا چهارم قرار دارند. بنابراين استان بوشهر بهترين وضعيت را از لحاظ پراكنش جمعيتي به خود اختصاص مي‌دهد. بررسي شاخص نخست شهري در استان‌هاي مورد بررسي نشان مي‌دهد كه استان‌هاي خوزستان، هرمزگان و سيستان و بلوچستان با پديده نخست شهري مواجه مي‌باشند و شهرهاي بندرعباس، زاهدان و اهواز به‌ عنوان نخست شهر برتر در نظام شبكه شهري استان‌هاي هرمزگان، سيستان و بلوچستان و خوزستان قرار دارند. استان بوشهر داراي پديده‌ي نخست شهري نمي‌باشد. نتايج مدل قانون رتبه - اندازه نشان مي‌دهد كه جمعيت شهري شهرستان‌هاي استان‌هاي خوزستان، هرمزگان، سيستان و بلوچستان نسبت به مدل رتبه- اندازه زيپف فاصله زيادي دارند، كه دراين‌بين وضعيت استان‌هاي هرمزگان و سيستان و بلوچستان از استان خوزستان بدتر است. و استان بوشهر فاقد پديده‌ي نخست شهري بوده و ازاين‌رو داراي تعادل در نظام شهري است. اما اين نوع تعادل از نوع الگوي مختلط است. يعني سلسله‌مراتب شهري استان بوشهر نه داراي پديده‌ي نخست شهري است و نه استاندارد هست؛ بلكه حالتي بينابين دارد. بنابر نتايج به دست آمده از مدل‌هاي مقايسه جمعيت شهر مركز استان با مجموع جمعيت ساير شهرستان‌هاي استان و مدل نخست شهري و مدل رتبه - اندازه زيپف، به اين نتيجه مي‌رسيم كه وضعيت استان هاي هرمزگان، سيستان و بلوچستان، خوزستان و بوشهر به ترتيب از رتبه يك (بدترين حالت)، تا رتبه چهارم (بهترين حالت)، قرار دارند. بنابراين استان‌هاي هرمزگان، سيستان و بلوچستان، خوزستان و بوشهر به ترتيب از بدترين حالت تا بهترين حالت را در زمينه رعايت پدافند غيرعامل دارا مي‌باشند.