بررسي سبك‌شناختي داستان تولّد جهانگير و جنگ‌نامه‌ي ايران و تورانيان

«شـاهنامه» عنـوان عـام رواياتـي پهلوانـي اسـت كـه در پهنـه‌ي ايـران زمـين بـر زبـان راويـان (گوسـانان و نقـالان) جـاري بـوده و در مقاطعـي هـم پاره‌هايـي از ايــن روايــات بــه دســت شــاعران مكتــوب شــده اســت. از ايــن روايــات پهلوانــي و اســطوره‌اي، دو گونــه‌ي متمايــز از هــم قابــل تشــخيص‌اند كــه بــا وجــود زيرســاخت‌هاي مشــابه، داراي تمايزهايــي در روســاخت هســتند: نخسـت روايـت خراسـاني و دوم روايـت زاگرسـي. هـر دوي ايـن روايت‌هـا برگرفتـه از روايـت اوليـه‌اي هسـتند كـه برخـوردار از بنيادهايـي اسـطوره‌اي اسـت. در ايـن ميـان، روايـت خراسـاني بـه دليـل اين‌كـه پرداختـه‌تـر اسـت و بخشـي از آن هـم بـه دسـت شـاعراني توانـا چـون فردوسـي بـه رشـته‌ي نظـم كشــيده شــده، از بيشــترين شــهرت برخــوردار اســت؛ در مقابــل آن، روايــت زاگرسـي تـا حـدي آشـفته مانـده اسـت و پاره‌هـاي حماسـي آن مسـتقل از هـم بــه جهــان ادبيــات آمده انــد. بــه هــر روي، تصحيــح و چــاپ و تحليــل علمــي ايـن پـاره‌هـاي آشـفته نما مـي‌توانـد در نشـان دادن جهان‌بينـي ايرانيـان سـودمند افتــد. ايــن جســتار بــه معرفــي و تحليــل ســبكي يكــي از داســتان‌هاي پهلوانــي روايــت زاگرســي بــا نــام «تولــد جهانگــير و جنگ‌نامــه‌ي ايــران و تورانيــان» مي‌پــردازد كــه نســخه‌ي خطــي آن هنــوز بــه چــاپ نرســيده اســت. تحليــل بــه دسـت آمـده از ايـن جسـتار نشـان مي‌دهـد كـه داسـتان حماسـي يـاد شـده، بـا وجــود اشــتراكاتش بــا شــاهنامه‌ي فردوســي، داســتاني مســتقل از شــاهنامه و احتــمالاً مــورد توجــه پردازنــدگان منظومه‌هايــي بــوده كــه در ادب فارســي بــه «جهانگيرنامــه» شــهره‌اند.