نظيره‌هاي كُردي خمسة نظامي

شاعران كرد نظيره‌هايي از مثنوي‌هاي نظامي (پنج گنج) سروده‌اند. ايشان در ميان آثار نظامي بيش از همه به خسرو و شيرين نظر داشته‌اند، چنان‌كه ليلي و مجنون، اسكندرنامه و نظيره‌هاي ديگر نظامي كميابند؛ در حالي كه نسخه‌هاي منتشر شده از خسرو و شيرين‌هاي (شيرين و فرهاد) كردي و يا نسخه‌هاي خطي آنها در كتابخانه‌هاي ايران و ديگر كشورهاي جهان موجود است. در اين مقاله، از ميان 11 نظيرة معرفي‌شده، 6 مورد نظيره‌ي خسرو و شيرين است. نظيره‌سرايان خسرو و شيرين به زبان كردي، علاوه بر تأثيرپذيري از خسرو و شيرين نظامي، از منابع شفاهي يا كتبي محلي خود نيز تأثير پذيرفته‌اند. در اين مقاله به معرفي اين نظيره‌ها پرداخته شده است و در مواردي نيز موارد اختلاف اين نظيره‌ها با خسرو و شيرين نظامي بيان شده است. از سوي ديگر بيشتر نظيره‌هاي كردي ‌يي كه در اين مقاله معرفي شده، بر اوزان غيرعروضي (اوزن هجايي) سروده شده‌اند. البته در مَم آلان، هرچند احمد خاني آن را از مثنوي‌هاي نظامي اقتباس نكرده اما وزن ليلي و مجنون نظامي را به كار برده است.