واكاوي تأثير ابرناكي بر تابش فرابنفش تجمعي روزانه UVB در مناطق خشك و نيمه خشك ايران

اگرچه سهم كل انرژي در طيف UV بين 5 الي 7 درصد كل انرژي خورشيد مي باشد، ولي همين مقدار كم نقش مهمي در فعاليت هاي بيولوژيكي و فتوشيميايي زمين و جو ايفا مي‌كند. طبق سوابق موجود، تاكنون پژوهشي جهت مقايسه تابش فرابنفش در شرايط مختلف جوي در ايران انجام نگرفته است. در اين پژوهش با استفاده از داده هاي عمق نوري ابر، عمق نوري هواويز، اُزون كلي جو و آلبيدوي سطح كه از تصاوير ماهواره اي دريافت شد، مقدار تابش تجمعي روزانه در محدوده طيف (280-315nm) UVB با استفاده از مدل چند لايه اي انتقال تابشي TUV5.3 (تهيه شده در مركز NCAR كلرادوي آمريكا) در دوره ي اقليمي 13 ساله در 22 ايستگاه از مناطق خشك و نيمه خشك كشور برآورد گرديد. نتايج در سه حالت شرايط آسمان كاملاً صاف، كاملاً ابري و واقعي برآورد و با يكديگر مورد مقايسه قرار گرفت. برآوردها در شرايط آسمان كاملاً صاف و ابري حكايت از حضور بيشينه تابش UVB در فصل تابستان در نواحي جنوبي و جنوب شرقي منطقه مورد مطالعه دارد. بر اساس نقشه هاي بدست آمده، كمينه مقادير روزانه UVB نيز در تمامي شرايط مورد بررسي در فصل زمستان مشاهده گرديد. مقادير UVB تحت شرايط آسمان كاملاً ابري به نسبت آسمان كاملاً صاف به طور متوسط از 33 درصد در فصل تابستان تا 67 درصد در فصل پاييز كاهش نشان داد كه تاكيد بر اهميت ابرناكي در كاهش تابش لحظه اي و تجمعي طيف UVB در ماه هايي با زواياي مايل خورشيد و مقادير كم ازون دارد. در شرايط واقعي آسمان، بيشينه شدت تابش تجمعي روزانه UVB در اغلب فصول در مناطق جنوبي منطقه متمركز بود. البته در فصل تابستان، نفوذ مونسون هندوستان از سمت جنوبشرق، اين بيشينه را قدري به سمت شمالغرب منطقه مورد مطالعه منتقل نمود.